زمان تعویض تسمه تایم
یکی از اصلی‌ترین قطعات به‌کاررفته در خودرو که بدون آن خودرو هرگز روشن نمی‌شود، تسمه تایم است. نگهداری از این قطعه بسیار حساس بوده و در صورت خرابی یا پاره شدن، خسارات سنگینی را به بار می‌آورد. تسمه تایم از لاستیک ساخته شده است و روی آن تعدادی دندانه وجود دارد. اندازه این دندانه‌ها و اندازه تسمه، به نوع خودرو وابسته است.
در این مطلب از اکسون پارت قصد داریم نکات کلیدی و مهم در خصوص تسمه تایم، زمان تعویض و نشانه‌های خرابی این قطعه را با شما در میان بگذاریم. در صورتی که تمایل دارید با این قطعه حیاتی از خودرو بیشتر آشنا شوید، لطفا تا انتهای مقاله همراه ما باشید. قطعا آشنایی با مهم‌ترین قطعات خودرو به شما کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتری رانندگی کنید و اگر علائم و نشانه‌های غیرعادی از خودرو مشاهده کردید، به راحتی متوجه شوید که مشکل از کجاست و کدام قسمت از ماشین آسیب دیده است.
تسمه تایم چیست؟
تسمه تایم یا همان تسمه تنظیم زمان برای خودرو، یکی از قطعات بسیار مهم در سیستم جریان قدرت خودرو محسوب می‌شود. این تسمه درون موتور قرار می‌گیرد و وظیفه اصلی آن، عمل انتقال نیرو از میل‌لنگ به میل سوپاپ است. تسمه تایم عمدتاً از جنس لاستیک با المان‌های فلزی درون آن تشکیل شده است. این قطعه دندانه‌های ریز و موازی دارد و داخل اکثر خودروهای امروزی از آن استفاده می‌شود.
می‌توان تسمه تایم را قلب موتور دانست. رابطی بین میل‌لنگ و میل سوپاپ یا میل بادامک‌های سرسیلندر که با چرخش میل‌لنگ، میل سوپاپ را می‌چرخاند و سوپاپ‌ها را به حرکت در می‌آورد. با این حال، تسمه تایم به دلیل جنس لاستیکی‌اش طول عمر مشخصی دارد و به مرور زمان قابلیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد. حتی ممکن است ترک بخورد و یا پاره شود. در این صورت خودرو خاموش خواهد شد و ممکن است صدمات جبران‌ناپذیری به ماشین و سرنشینان آن وارد کند.
هنگامی که تسمه تایم پاره می‌شود یا از مدار اصلی خود بیرون می‌آید، زمان‌بندی باز و بسته شدن سوپاپ‌ها برهم می‌ریزد. همین عامل می‌تواند سوپاپ‌ها، سرسیلندر و اجزای دیگر را دچار آسیب کند. بنابراین بایستی به این قطعه پلاستیکی حساس، توجه داشته باشید و پیش از پاره شدن و آسیب دیدن اجزای دیگر، آن را تعویض کنید.
تسمه تایم باید هر چند سال یکبار تعویض شود. زمان تعویض تسمه تایم به نوع خودرو و مدت زمان استفاده از آن وابسته است. همان‌طور که گفتیم، در صورتی که تسمه تایم به موقع تعویض نشود، ممکن است باعث خرابی قطعات داخلی موتور شود و هزینه تعمیرات را بالا ببرد.
زنجیر تایم چیست و چه تفاوتی با تسمه تایم دارد؟
در برخی خودروها از زنجیر تایم به جای تسمه تایم استفاده می‌شود. زنجیر تایم نیز مانند تسمه تایم، یکی از قطعات مهم در سیستم جریان قدرت خودرو محسوب می‌شود و برای تنظیم زمان‌بندی میل سوپاپ‌ها به کار می‌رود. هر کدام از این قطعات مزایا و معایب خود را دارند.
تفاوت اصلی بین تسمه تایم و زنجیر تایم، جنس ساختاری آن‌ها است. تسمه تایم از جنس لاستیک با المان‌های فلزی درون آن تشکیل شده است؛ در حالی که زنجیر تایم کاملا از فلز بوده و به صورت چندین لینک به هم پیوسته است. با این توضیحات، زنجیر تایم نسبت به تسمه تایم قدرت و مقاومت بیشتری دارد و در برخی خودروها که نیاز به توان بالا دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از افراد، زنجیر تایم را به قدری قدرتمند می‌دانند که عمر آن را برابر با عمر پیشرانه موتور تخمین می‌زنند. این در حالی است که تسمه تایم به دلیل لاستیکی بودن، طول عمر مشخصی دارد و باید به موقع تعویض شود.
زنجیر تایم برخلاف تسمه تایم، صدایی بلند و خشک در هنگام کار ایجاد می‌کند که ممکن است برای برخی افراد باعث ایجاد مزاحمت شود. در واقع، مهم‌ترین مزیت تسمه نسبت به زنجیر، همین بی‌صدا بودن آن است. در خودروهای تولید داخلی، تقریبا تمام خودروها به جز پیکان و پیکان وانت، از تسمه تایم بهره می‌برند.
پاره شدن تسمه تایم چه خساراتی برای خودرو به همراه دارد؟
پاره شدن تسمه تایم ممکن است خسارات جدی به خودرو وارد کند. سوپاپ‌ها اولین قطعه‌ای هستند که آسیب می‌‌‌بینند. پیستون‌ها و سوپاپ‌ها داخل سیلندر واقع شده‌‌‌اند و مطابق با چرخش میل‌لنگ و تنظیم زمان‌بندی میل سوپاپ، نباید برخوردی با یکدیگر داشته باشند. اگر تسمه تایم پاره شود، این زمان‌بندی به هم می‌ریزد و پیستون‌ها و سوپاپ‌ها به هم برخورد میکنند. در اثر این برخورد، سوپاپ‌ها نیز خراب شده و در عملکرد خودرو اختلال به وجود می‌آید. اگر دور موتور بالا باشد و تسمه پاره شود، احتمالا سیلندر هم آسیب می‌ببیند و نیاز به تعویض پیدا می‌کند.
گفتیم که تسمه تایم ساختاری دندانه‌‌ای دارد. در صورتی که این دندانه‌ها دچار ترک‌خوردگی شوند، بعد از مدتی تسمه را پاره میکنند و به دیگر قطعات موتور خودرو آسیب می‌زنند. برای پیشگیری از این اتفاق، همواره مراقب تسمه تایم خودرو باشید و در صورت مشاهده کوچکترین ترک‌خوردگی، سریعا آن را تعویض کنید.
نکته بسیار مهمی که کمتر کسی به آن توجه می‌کند، تسمه دینام است. این قطعه وظیفه اصلی انتقال قدرت از موتور خودرو به تجهیزات الکتریکی خودرو را بر عهده دارد. تسمه دینام بین دینام و موتور قرار می‌گیرد. زمانی که موتور خودرو روشن می‌شود، دینام به چرخش در می‌آید تا برق لازم برای تجهیزات الکتریکی خودرو فراهم گردد.
تسمه دینام عمر بسیار کمتری نسبت به تسمه تایم دارد و معمولا بعد از هر بیست هزار کیلومتر باید آن را تعویض کرد. گاهی اوقات تکه‌های پاره‌شده یک تسمه دینام معیوب، به داخل محفظه تایمینگ رفته و تسمه تایم را پاره می‌کند. بعضی از خودروها از تسمه دینام و تسمه تایم به طور جداگانه استفاده میکنند؛ اما در برخی دیگر از خودروها، تسمه تایم به عنوان تسمه دینام نیز استفاده می‌شود.
چه زمانی باید تسمه تایم را عوض کنیم؟
زمان تعویض تسمه تایم بستگی به نوع خودرو، نوع موتور، نحوه کارکرد خودرو و تعداد کیلومترهایی که ماشین طی کرده است دارد و این‌گونه نیست که بگوییم تمام خودروها باید در یک مدت زمان و یا یک کیلومتر مشخص تعویض شوند. معمولا این زمان در دفترچه راهنمای خودرو و در قسمت دستورالعمل تعویض تسمه تایم خودرو مشخص شده است.
بیشتر خودروسازان برای تعویض تسمه تایم، مدت زمان ۶۰ تا ۱۰۰ هزار کیلومتر را پیشنهاد میکنند. البته همان‌طور که گفته شد، در صورتی که از خودرو برای مدت زمان طولانی و در شرایط سخت و سنگین استفاده شده باشد، زمان تعویض تسمه تایم به کمتر از این مقدار می‌رسد.
به این نکته توجه داشته باشید که کیلومتر به تنهایی ملاک خوبی برای تعویض تسمه تایم نیست. به عنوان مثال، ممکن است یک خودرو چندین سال کار نکرده باشد. در این شرایط چون تاریخ استفاده از تسمه به اتمام رسیده است، حتما باید تعویض شود. معمولا به مدت سه تا پنج سال از زمان تولید تسمه می‌توان از این قطعه استفاده کرد.
البته همیشه ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود. گاهی اوقات علائمی بروز پیدا میکنند که می‌توانند زنگ خطری از پارگی تسمه تایم برای شما باشند. در این وضعیت، نیاز است که تسمه تایم زودتر از زمان اعلام‌شده توسط شرکت خودروساز تعویض شود. علائمی مثل افزایش دود خروجی از اگزوز، استارت نخوردن ماشین، افزایش مصرف سوخت و ... نشانگر عملکرد بد تسمه تایم هستند و راننده را متوجه این موضوع میکنند که هر چه سریع‌تر باید این قطعه از خودروی خود را تعویض کند. در ادامه مطلب، به طور مفصل‌تر در مورد نشانه‌های خرابی تسمه تایم صحبت خواهیم کرد.
علائم خرابی تسمه تایم خودرو و زمان تعویض تسمه تایم
افزایش دود خروجی از اگزوز
این افزایش دود نشان می‌دهد که عمل احتراق به درستی صورت نگرفته است و یکی از دلایل این احتراق بد ممکن است به خاطر پارگی تسمه تایم باشد.
استارت نخوردن ماشین
با استارت زدن ماشین، میل‌لنگ به گردش در می‌آید تا یک سیکل احتراق موتور اتومبیل اتفاق بیفتد و ماشین روشن شود. اگر تسمه تایم عملکرد نادرستی داشته باشد، با استارت زدن ماشین و به حرکت در آمدن میل‌لنگ، حرکت به خوبی به میل سوپاپ منتقل نخواهد شد و ماشین روشن نمی‌شود.
کاهش قدرت موتور
با یک تسمه تایم معیوب، قدرت موتور کاهش پیدا می‌کند و دچار لغزش می‌شود. این علائم نشان‌دهنده این است که دور موتور بد عمل کرده است.
شنیدن صداهای غیرطبیعی
صدای غیرطبیعی از موتور خودرو، ممکن است به دلیل خرابی تسمه تایم باشد. این صدا معمولا به صورت صدای ترکیدن، پاره شدن یا لرزش است.
افزایش مصرف سوخت
اگر تسمه تایم خودرو خراب شود، مصرف سوخت افزایش پیدا می‌کند. زیرا موتور باید بیشتر کار کند تا خودرو را حرکت دهد.
روشن شدن چراغ چک
ممکن است روشن شدن چراغ چک به دلیل خرابی تسمه تایم و عدم هماهنگی بین سیستم تزریق سوخت و سیستم تایمینگ باشد.
خارج شدن آتش از اگزوز خودرو، داغ شدن و جوش آوردن موتور خودرو یا تنظیم نبودن موتور ماشین، از دیگر نشانه‌هایی هستند که به ما می‌فهمانند تسمه تایم به پایان عمر خود نزدیک شده است. برای جلوگیری از این آسیب‌ها، بهتر است همواره مراقب تسمه تایم خودروی خود باشید و به صورت دورهای و یا با توجه به تعداد کیلومترهای طی‌شده توسط خودرو، آن را تعویض کنید تا بتوانید از خسارات جدی و آسیب به قطعات داخلی موتور جلوگیری نمایید.
نکات نگهداری از تسمه تایم
معمولا عمر مفید تسمه تایم توسط شرکت سازنده تعیین می‌شود. اما می‌توان با روش‌هایی مثل مدت زمان استفاده از خودرو یا شیوه رانندگی، این زمان را تغیییر داد. قطعا جنس و کیفیت تسمه تایم نیز در افزایش طول عمر آن تاثیرگذار خواهد بود. برخی نکات مراقبت از تسمه تایم عبارتند از:
عدم استفاده از دورهای بالا هنگام رانندگی
استفاده از دور موتورهای بالاتر از 4000 به تسمه تایم خودرو آسیب می‌زند و آن را فرسوده می‌کند. برای جلوگیری از این مشکل بهتر است که همواره با دورهای معمول رانندگی کنید.
تعویض تسمه سفت‌کن
حتما هنگام تعویض تسمه تایم، تسمه سفت‌کن را هم عوض کنید. خرابی این قطعه، از دیگر مواردی است که می‌تواند به تسمه تایم آسیب بزند.
خرید جنس اصلی و باکیفیت
یک تسمه تایم بی‌کیفیت و نامرغوب خیلی زود خراب می‌شود. توصیه می‌کنیم که حتما این قطعه را از فروشگاه‌های معتبر خریداری نمایید. قیمت تسمه تایم با توجه به مدل خودرو و کیفیت تسمه متفاوت است.
توجه به نحوه تعویض تسمه تایم
طریقه تعویض تسمه تایم بسیار مهم است. برای این کار حتما به یک مکانیک ماهر مراجعه کنید. زیرا جابجایی دنده‌ها می‌تواند منجر به برهم خوردن زمان‌بندی باز و بسته شدن سوپاپ‌ها شود.
کلام آخر
در این مطلب از اکسون پارت سعی کردیم نکات کلیدی و مهم در مورد تسمه تایم خودرو و شیوه نگهداری از آن را با شما در میان بگذاریم. توجه داشته باشید که عمر مفید تسمه تایم برای هر خودرویی متفاوت است و حتما قبل از رسیدن تاریخ انقضا باید نسبت به تعویض آن اقدام نمایید. تیم اکسون پارت همواره در کنار شماست تا مناسب‌ترین انتخاب‌ها را برای خودروی خود انجام دهید. کافیست با بخش فروش ما تماس بگیرید تا از راهنمایی کارشناسان و مشاوران ما بهره‌مند شوید.