وظیفه اصلی روغن موتور پاکسازی، آب بندی و روانکاری است. روغن نیز مانند همه مواد مصرفی موجود در طبیعت تاریخ انقضا دارد و مولکول‌های آن با گذشت زمان تمایل به شکستن دارند. این موضوع باعث می‌شود که روغن ویسکوزیته خود را به مرور از دست بدهد و غلظت مناسب اولیه را نداشته باشد. حتی اگر از خودرو زیاد استفاده نمی‌کنید، روغن کهنه به مرور زمان باعث سایش و پارگی دیگر قطعات خواهد شد و هزینه‌های بالاتری را برای مالک خودرو ایجاد خواهد کرد. در این مطلب از اکسون پارت قصد داریم به اهمیت این موضوع بپردازیم و در خصوص زمان مناسب تعویض روغن خودرو صحبت کنیم.
بیشتر بخوانید؛ زمان سرویس دوره ای ماشین
چرا تعویض روغن موتور مهم است؟
موتور یک اتومبیل برای روانکاری و بهبودی راندمان خود به روغن موتور احتیاج دارد؛ اما هر روغنی این کار را نمی‌کند. پیشرانه‌های مدرن بر اساس استانداردهای دقیق طراحی و ساخته می‌شوند و برای عمر مفید و طولانی به روغن‌هایی نیاز دارند که با مشخصات بسیار خاص صنعت و خودروسازان مطابقت داشته باشد. عدم استفاده از روغن مناسب در خودرو حتی میتواند گارانتی خودروی جدید شما را باطل کند. اکثر خودروهای مدرن امروزی نیاز به روغن‌های ترکیبی مصنوعی یا تمام مصنوعی، کم ویسکوزیته و روغن با مولتی گرید مناسب دارند تا زمان رسیدن روغن به قطعات موتور در لحظه استارت کاهش یافته و به مصرف بهینه سوخت کمک شود.
بدین ترتیب انتخاب روغن مناسب چندان هم آسان نیست. روغن مناسب برای برند و مدل خودروی شما باید دارای درجه ویسکوزیته صحیح باشد. استانداردهای عملکرد تعیین شده را داشته باشد و با هر مشخصات منحصر به فردی که توسط خودروساز یا سازنده موتور تعیین می‌شود مطابقت داشته باشد. این الزامات در کتابچه راهنمای مالک خودرو به تفصیل بیان شده است؛ البته نمایندگی و تعمیرگاه یک برند خاص خودرو هم می توانند اطلاعاتی در مورد مشخصات روغن مناسب خودرو نیز ارائه دهند.
چه زمانی روغن موتور را عوض کنیم؟
بسته به مدل خودرو، نوع روغن و شرایط رانندگی، فواصل تعویض روغن متفاوت است. پیش از این‌ها روغن موتور باید پس از طی هر 4800 کیلومتر یا یک دوره 3 ماهه عوض می‌شد؛ اما اکثر موتورهای مدرن امروزی فواصل تعویض روغن را بین 12000 تا 16000 کیلومتر یا گذشت یک دوره 6 تا 12 ماهه توصیه می‌کنند.
ماشین‌های قدیمی معمولاً دارای فواصل تعویض روغن بر اساس مسافت پیموده شده هستند و این تعویض روغن برای خودروهایی که در حالت عادی رانندگی می‌کنند و خودروهایی که در شرایط اولیه نامطلوب مورد استفاده قرار می‌گیرند متفاوت خواهد بود. شرایط اولیه نامطلوب شامل کارکرد ماشین تحت شرایطی مثل توقف و حرکت‌های مکرر، رانندگی در هوای بسیار گرم، سرد یا غبارآلود، حمل بارهای سنگین یا بکسل کردن تریلر و ... است. اگر شما هم از وسیله نقلیه خود تحت شرایط عملی نامطلوب استفاده می‌کنید، کتابچه راهنمای خودروی خود را کاملا مطالعه کنید و ماشین را با استفاده از یک برنامه دقیق‌تر نگهداری نمایید.
اگر تعویض روغن موتور در یک مرکز خدمات خودرو مدرن انجام شود، خیلی راحت و بی دردسر است. همانطور که می‌دانید روغن با کیفیت برای سلامت وسیله نقلیه شما بسیار مهم است. روغن خوب و تمیز عملکرد خودروی شما را بهبود می‌بخشد و عمر موتور را افزایش می‌دهد؛ اما چرا بسیاری از افراد زمانی که مشکلی در خودروی خود می‌بیند، تعویض روغن را به تاخیر می‌اندازند؟ بسیاری از رانندگان از سرعت و مسافت پیموده شده توسط اتومبیل به عنوان معیاری برای تعیین زمان تعویض روغن استفاده می‌کنند؛ اما همانطور که گفتیم عوامل دیگری مانند کیفیت روغن، سن خودرو و نحوه رانندگی با خودرو نیز در این موضوع نقش دارد.
نشانه‌هایی که به ما می‌گویند زمان تعویض روغن فرا رسیده است
روغن تازه و تمیز عملکرد خودروی شما را بهبود می‌بخشد، با این حال حتی یک روغن با کیفیت نیز با گذشت زمان تجزیه می‌شود و در انجام وظایف خود دچار مشکل خواهد شد. در این شرایط احتمالاً اتومبیل شما یک یا چند علامت هشدار دهنده زیر را نشان خواهد داد:
روشن شدن چراغ تعویض روغن
واضح‌ترین هشدار مبنی بر این که مشکلی در خودرو شما وجود دارد از خود خودرو می‌آید. چراغ تعویض روغن در خودروی شما زمانی روشن می‌شود که روغن کافی در سیستم وجود نداشته باشد؛ بنابراین نشانگر را بررسی کنید و ببینید مشکل از کجاست. در موارد بدتر چراغ چک موتور روشن می‌شود. در چنین شرایطی خودرو به شما هشدار می‌دهد که اوضاع به قدری خراب است که حتی موتور هم در معرض خطر آسیب قرار دارد. یک مکانیک میتواند سیگنال نور را بخواند و به شما بگوید که آیا برای حل مشکل نیاز به تعویض روغن دارید یا خیر.
افزایش صدای موتور و ضربه زدن
روغن یک لایه محافظ بین قطعات موتور ماشین ایجاد می‌کند و اجازه نمی‌دهد که قطعات فلزی به هم برخورد کنند. بدین ترتیب موتور بی صدا نگه داشته می‌شود. اگر روغن خودرو کار خود را به درستی انجام ندهد، صدای موتور افزایش پیدا می‌کند. در موارد شدیدتر حتی ممکن است صدای تق تق و کوبش را هم بشنوید. روغن خودرو موتور را روغن کاری می‌کند تا همه قطعات به خوبی با هم کار کنند. وقتی روغن قدیمی می‌شود یا بافت ضعیفی پیدا می‌کند، صدایی مثل ضربه زدن یا کوبش از موتور به گوش می‌رسد. در این حالت وسیله نقلیه در حال حرکت صدای تق تق می‌دهد.
روغن تیره و کثیف
یک روغن تازه و تمیز به رنگ کهربایی و کمی شفاف است. هر چه که از روغن بیشتر استفاده شود با ذراتی که از موتور درون آن می ریزد پر شده و تیره‌تر می‌شود. البته زمان دقیق این اتفاق کاملا مشخص نیست؛ بنابراین باید هوشیار باشید و حداقل ماهی یکبار روغن موتور خود را چک کنید. برای انجام این کار، قبل از اینکه آن را به مخزن روغن برگردانید میل را بردارید و پاک کنید. حالا برای بار دوم آن را بیرون بیاورید.
اگر نمی‌توانید نشانگر را از داخل روغن ببینید زمان تعویض روغن ماشین فرارسیده است. البته این موضوع قابل ذکر است که همه روغن‌ها هنگام عبور از موتور معمولاً بلافاصله تیره می‌شوند؛ بنابراین شاید تغییر رنگ همیشه نشانگر قابل اعتمادی نباشد. وقتی سطح روغن خود را بررسی می‌کنید، قوام آن را هم بررسی کنید. اگر روغن شما ویسکوزیته بسیار بالایی دارد ممکن است نیاز به تعویض داشته باشد. اگر متوجه پایین بودن سطح روغن شدید در اسرع وقت موضوع را پیگیری کنید. رانندگی با سطح پایین روغن میتواند باعث آسیب دائمی به موتور شود و خطر توقف یا خرابی را به خصوص در هوای گرم افزایش دهد.
احساس بوی روغن در داخل ماشین
احساس بوی روغن در داخل خودرو میتواند نشانه نشت روغن باشد. اگر بوی گاز یا دود اگزوز را حس می‌کنید ممکن است به این دلیل باشد که خودرو بیش از حد گرم شده است. در چنین شرایطی باید هر چه سریعتر به فکر تعویض روغن و تعمیر و نگهداری خودرو باشید.
دود اگزوز
در حالت عادی همواره مقداری بخار نیمه شفاف از لوله اگزوز ماشین خارج می‌شود؛ اما اگر این بخار به دود تبدیل شود. زمان بررسی موتور فرارسیده است در چنین شرایطی ممکن است قطعات موتور معیوب باشند یا نشت روغن داشته باشید. در وسایل نقلیه مدرن معمولاً دودی از لوله اگزوز خارج نمی‌شود؛ بنابراین چیزی شبیه بخار یا دود در پشت وسیله نقلیه شما میتواند نشان‌دهنده یک مشکل جدی باشد. این دود نشان می‌دهد که روغن موتور برای عملکرد صحیح آن قدیمی شده است. مشکلات لوله اگزوز میتواند به ایرادات موتور مانند ترک خوردگی واشر نیز بر گردد؛ بنابراین اگر چنین چیزی را مشاهده کردید در اسرع وقت موضوع را پیگیری کنید.
مسافتهای پیمایش زیاد از حد
اگر در ماه‌های اخیر مسافتهای زیادی را با خودروی خود طی کرده باشید، ممکن است زودتر از برنامه معمولی خود نیاز به تعویض روغن پیدا کنید. همانطور که گفتیم، زمان تعویض روغن در هر خودرویی متفاوت است؛ اما به طور معمول هر خودرویی پس از گذشت هر 4800 کیلومتر یا سه ماه رانندگی نیاز به تعویض روغن پیدا می‌کند. خودروهای جدید هر 12000 تا 16000 کیلومتر یا یک دوره 6 تا 12 ماهه نیاز به تعویض روغن دارند.
کاهش ناگهانی سطح روغن
چک کردن سطح روغن و پر کردن منظم آن میتواند به طولانی‌تر کردن دوره‌های زمانی بین تعویض روغن کمک کند. با این حال اگر دیدید که سطح روغن شما خیلی سریع و به طور مداوم کاهش می‌یابد، احتمالا سیستم روغن شما دچار مشکل شده است و نیاز به بررسی دارد.
احساس لرزشهای غیرعادی در خودرو
سطح بالای اصطکاک موجود در موتور خودروی شما در زمان نیاز به تعویض روغن میتواند بر کیفیت سواری شما تاثیر بگذارد. در چنین مواقعی و هنگامی که خودرو درحال حرکت است لرزشهای غیر عادی احساس خواهد شد.
صدای تیک زدن هنگام استارت خودرو
هنگامی که وسیله نقلیه خود را روشن می‌کنید موتور بلافاصله شروع به گردش روغن می‌کند. اگر روغن موتور بافت نامناسبی داشته باشد، این کار به زمان و تلاش بیشتری نیاز دارد. در این شرایط ممکن است در حین گرم شدن موتور صدای تیک تیک بشنوید. این صدا از سوپاپ‌هایی می‌آید که برای حرکت موثر روغن کار می‌کنند.
اگر متوجه یک یا چند نمونه از علائم هشدار دهنده ذکر شده در بالا شدید، برای جلوگیری از آسیب به موتور خودرو، هرچه سریعتر روغن خودرو را تعویض کنید. بهتر است برای انجام این کار از یک تکنسین حرفه‌ای کمک بگیرید و نیاز خودروی خود را با او در میان بگذارید تا مطمئن شوید که تعویض روغن بعدی شما به موقع انجام می‌شود.
کلام آخر
در این مطلب از اکسون پارت به اهمیت زمان تعویض روغن و نشانه‌هایی که به ما می‌گویند این زمان فرا رسیده است پرداختیم. تعویض روغن بسیار ساده و کم هزینه است و یکی از مهمترین کارهایی است که لازم است برای جلوگیری از پیری زودرس ماشین انجام شود. داشتن سطح و کیفیت مناسب روغن از ساییدگی و فرسودگی بیش از حد موتور جلوگیری می‌کند و در نهایت منجر به تعمیرات کمتر و ذخیره هزینه‌های احتمالی آینده خواهد شد.
