سیستم تهویه هوای خودرو از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است که در میان آن‌ها، کمپرسور نقشی اساسی بازی می‌کند. کمپرسور برای ایجاد هوای سرد در داخل خودرو به کار می‌رود تا در طول روزهای گرم و تابستانی، سطحی از راحتی و آسایش را برای رانندگان فراهم آورد. در این مطلب از اکسون پارت همراه ما باشید تا به بررسی نحوه کارکرد کمپرسور، انواع گوناگون آن و همچنین نشانه‌های خرابی این قطعه بپردازیم.
بیشتر بخوانید: چه زمانی کولر ماشین نیاز به شارژ دارد؟
کمپرسور کولر خودرو چیست و چگونه کار می‌کند؟
همان‌طور که گفته شد، کمپرسور یکی از مهم‌ترین اجزای کولر خودرو است که ماده سیال خنک‌کننده را پیش از پمپاژ آن به کندانسور، تحت فشار بالا قرار می‌دهد. این وسیله با استفاده از نوعی موتور برقی (معمولا با ولتاژ 12 ولت) کار می‌کند.
زمانی که کلید تهویه هوا روشن می‌شود، کمپرسور فعال شده و شروع به فشرده‌سازی گاز مبرد می‌کند. این گاز فشرده‌شده، به سیستم تبادل حرارت (کندانسور) می‌رود تا دمای آن پایین بیاید. در اثر افت دما، گاز به حالت مایع تبدیل می‌شود. مایع سرد به سیستم تهویه داخل خودرو انتقال یافته و به عنوان مبرد، هوای داخل کابین را خنک می‌کند. کمپرسور کولر خودرو باید به طور دوره‌ای با گاز مبرد شارژ شود تا به عملکرد بهینه خود برسد. نظافت و تعویض فیلترهای هوا نیز، برای حفظ عملکرد صحیح این قطعه ضروری هستند.
اجزای اصلی کمپرسور کولر خودرو
کمپرسورها به دلیل طراحی و عملکردهای مختلف، از اجزای متفاوتی تشکیل شده‌اند. با این وجود، چند جزء اساسی در کمپرسورها وجود دارد که در تمام آن‌ها مشترک است. این اجزا عبارتند از:
بدنه کمپرسور: این قسمت، تمام اجزا و سیستم داخلی کمپرسور را درون خود نگه می‌دارد و معمولا از فلز یا آلیاژهای مقاوم به فشار و دما ساخته می‌شود.
دریچه: کمپرسورها دریچه یا شیرهای مخصوصی دارند که برای کنترل جریان گاز به سمت داخل و خارج به کار می‌روند.
فن خنک‌کننده: فن خنک‌کننده یا کولینگ فن، بدنه کمپرسور و اجزای داخلی آن را خنک می‌کند. این قطعه در برخی کمپرسورها یافت می‌شود.
سیستم روغن‌کاری: سیستم روغن‌کاری، از یک مخزن روغن و پمپ روغن برای روغن‌کاری قسمت‌های مورد نیاز تشکیل شده است. روغن برای حفظ عملکرد صحیح اجزای کمپرسور ضروری است.
سنسورها و سوییچ‌ها: سنسورها و سوییچ‌ها، در کنترل دما و فشار، چرخه خنک‌سازی سیستم تهویه خودرو و نظارت بر عملکرد این سیستم نقش دارند.
اتصالات: در انواع مختلف کمپرسور، از اتصالات برای ورود و خروج گاز مبرد و روغن، به سیستم تهویه استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید: علت خرابی کولر ماشین
انواع کمپرسور کولر خودرو
کمپرسورهای کولر خودرو در انواع مختلفی ساخته می‌شوند و برای مصارف گوناگونی مورد استفاده قرار می‌گیرند. انتخاب نوع مناسب این وسیله، به نیاز خودروی شما و همچنین ظرفیت سیستم تهویه بستگی دارد. در ادامه برخی از رایج‌ترین انواع کمپرسور کولر خودرو را معرفی می‌کنیم:
کمپرسورهای پیستونی
این نوع کمپرسورها که بیشتر در ماشین‌های معمولی دیده می‌شوند، از طراحی پیستونی برخوردار هستند. از مزایای کمپرسورهای پیستونی می‌توان به صدای کمتر آن‌ها نسبت به کمپرسورهای روتاری اشاره کرد. البته مصرف سوخت و اتلاف انرژی در این نوع کمپرسورها بیشتر است و بهره‌وری انرژی بالایی ندارند.
کمپرسورهای روتاری یا دوار
کمپرسور روتاری، از موتور الکتریکی برای به حرکت درآوردن پمپ استفاده می‌کند. این نوع کمپرسورها نسبت به انواع دیگر، عملکرد و بازدهی بهتری دارند و بیشتر در ماشین‌های سنگین و خودروهای کوچک استفاده می‌شوند.
کمپرسورهای اسکرول
این نوع کمپرسور با حبس کردن گاز مبرد بین دو اسکرول و چرخاندن آن اسکرول‌ها، موجب فشرده‌سازی گاز می‌شود. جریان گاز این کمپرسور پیوسته است. بنابراین، سر و صدا و لغزش آن به حداقل می‌رسد.
کمپرسورهای الکتریکی
همان‌طور که از نام این کمپرسور مشخص است، از جریان برق استفاده می‌کند و نیازی به سوخت موتورهای دیزلی و بنزینی ندارد. این نوع کمپرسورها معمولا در خودروهای برقی یا خودروهای هیبریدی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نشانه های خرابی کمپرسور کولر خودرو
تمام کمپرسورهای تهویه مطبوع، توسط یک تسمه جانبی موتور کار می‌کنند. اگر تسمه فرسوده شود یا از جای خود بیرون بیاید، کمپرسور عملکرد صحیح خود را از دست می‌دهد. علاوه بر این، مایع مبرد ممکن است از کمپرسور نشت کند که در نتیجه آن، هوای سرد به میزان کافی وارد کابین نمی‌شود. مهم‌ترین نشانه‌های خرابی کمپرسور خودرو عبارتند از:
خنک‌سازی نامناسب
اگر کولر خودروی شما، هوای داخل کابین را به اندازه کافی خنک نمی‌کند، احتمالا کمپرسور ایراد دارد. این اولین و مهم‌ترین علامت از خرابی کمپرسور است.
صداهای غیرعادی
یک کمپرسور خراب، صداهای غیرعادی مانند صدای زنگ‌زدن، خرد شدن یا به هم خوردن قطعات فلزی از خود ایجاد می‌کند. این صداها، به دلیل اصطکاک‌های قطعات داخل کمپرسور هستند.
لرزش خودرو
اگر کمپرسور ایراد داشته باشد، منجر به لرزش خودرو خواهد شد. لرزش‌ها معمولا به دلیل تراز نبودن قطعات داخلی یا عملکرد نادرست پیستون‌ها اتفاق می‌افتند.
نشت روغن
وقتی کمپرسور دچار نشتی می‌شود، روغن یا گاز به محیط بیرون راه پیدا می‌کند. نشتی نشانه خرابی سیستم روغن‌کاری کمپرسور است و در این وضعیت، حتما باید کمپرسور را تعمیر یا تعویض کرد.
عدم فشار مناسب
وقتی فشار هوای خروجی از کولر خودرو پایین باشد، هوا به اندازه کافی سرد نمی‌شود. کمبود فشار ممکن است به خرابی کمپرسور مربوط باشد.
اختلال در عملکرد
یک کمپرسور خراب، عملکرد کولر خودرو را کاهش می‌دهد. طوری که هوای سرد تولیدشده در کابین، کمتر از حد انتظار است.
عدم چرخش کمپرسور
در صورتی که کمپرسور در هنگام روشن کردن کولر خودرو، چرخش نمی‌کند و ثابت می‌ماند، احتمالا قطعات مکانیکی کمپرسور خراب شده‌اند.
از علت‌های خرابی کمپرسور کولر ماشین، می‌توان به استفاده از مایع خنک‌کننده نامناسب، بار زیاد، شرایط سخت رانندگی، خرابی کلاچ خودرو، عدم تعویض فیلتر هوای کولر، فرسودگی باتری، عدم تغییر و تعویض روغن کمپرسور، معیوب بودن ترموستات و ... اشاره کرد.
در صورت مشاهده هر یک از علائم بالا، حتما به یک کارشناس متخصص مراجعه کنید تا مشکل تشخیص داده و رفع شود. عدم توجه به این موضوع و تاخیر در تعمیر به‌موقع کمپرسور، ممکن است به مشکلات پیچیده‌تر و با هزینه‌های بیشتر در آینده منجر گردد.
کلام آخر
در این مطلب از اکسون پارت به بررسی نحوه عملکرد کمپرسور و نشانه‌های خرابی آن پرداختیم. همان‌طور که متوجه شدید، این بخش از سیستم تهویه مطبوع، نقش مهمی در فرآیند خنک‌سازی هوای داخل کابین بر عهده دارد. توصیه می‌کنیم کولر خودروی خود را به طور منظم تحت بازرسی قرار دهید تا در صورت بروز مشکل، به موقع و خیلی سریع بتوانید آن را برطرف نمایید.
