سوار شدن به یک وسیله نقلیه در هوای گرم تابستان که تهویه مطبوعی ندارد، بسیار کسل‌کننده است. مخصوصاً وقتی که درجه کولر را در تندترین وضعیت قرار می‌دهید؛ اما هیچ تفاوتی احساس نمی‌کنید. ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که اگر بخواهیم کولر ماشین همیشه بالاترین کارآیی و عملکرد را داشته باشد، چه کاری باید انجام دهیم؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که چکاپ منظم سیستم تهویه‌ی خودرو و سرویس دوره‌ای سیستم گاز رسانی آن باعث می‌شود که این دستگاه همواره به طرز موثر و کارآمدی عمل کند.
با بازدیدهای منظم این بخش از ماشین و شارژ گاز کولر به صورت دوره‌ای، دیگر مهم نیست که دمای بیرون چند درجه باشد؛ زیرا کولر ماشین شما همیشه در بهترین وضعیت و با بالاترین قدرت، فعالیت خود را انجام می‌دهد. در این مطلب از اکسون پارت قصد داریم در مورد کولر خودرو، زمان شارژ گاز کولر و نشانه‌های خرابی این بخش از ماشین بیشتر صحبت کنیم.
نحوه عملکرد کولر گازی ماشین
کولر ماشین از سه قسمت اصلی کندانسور، کمپرسور و اپراتور تشکیل شده است. کندانسور و اپراتور در یک حلقه به هم اتصال پیدا کرده‌اند و کمپرسور بین آن‌ها در یک طرف حلقه قرار دارد. این سیستم در داخل یک محفظه قرار گرفته و کاملا مهر و موم شده است. کمپرسور گاز جای R-134a را می‌گیرد و آن را فشرده می‌کند تا گرم شود. سپس آن را به کندانسور می‌فرستد.
در کندانسور گرما به بیرون پخش می‌شود. پس از این مرحله، گاز مبرد مایع به سمت اپراتور که در داخل محفظه قرار دارد فرستاده می‌شود. این گاز در آنجا انبساط پیدا می‌کند و دمای آن پایین می‌آید که باعث خنک شدن اپراتور هم خواهد شد. فن، هوا را روی اپراتور هدایت می‌کند. سپس از دریچه‌های هوای ماشین باد خنک خارج می‌شود.
زمان شارژ گاز کولر خودرو
با گذشت زمان، سیستم تهویه مطبوع خودرو به دلایل مختلفی مثل نشت گاز مبرد، گرفتگی فیلترها و فرسوده شدن اجزای مختلف، کارایی خود را از دست می‌دهد. بنابراین به منظور حفظ عملکرد این دستگاه توصیه می‌شود که سالانه گاز آن را شارژ کنید. گاز رسانی مجدد، شامل تخلیه گاز مبرد (گاز سرما زا که حالت سیال دارد)، بررسی نشتی احتمالی سیستم گاز رسانی و سپس پر کردن مجدد و تحت فشار قرار دادن سیستم است.
هرچند وقت یک بار کولر ماشین نیاز به شارژ گاز دارد؟
توصیه می‌شود که هر سال یا دو سال یکبار، گاز سیستم تهویه مطبوع خودروی خود را شارژ نمایید. با اینکه کولر بعضی از خودروهای مدرن حتی تا پنج سال هم می‌توانند به خوبی دوام بیاورند؛ اما بهتر است سالانه یک سرویس معمولی از این خودروها به عمل بیاید تا کمپرسور ماشین (دستگاه تسمه محوری که گاز مبرد را به کندانسور منتقل می‌کند) در بهترین وضعیت باشد؛ زیرا حتی به روز‌ترین خودروها هم سالانه تقریبا ۱۰ درصد از گاز مبرد سیستم تهویه مطبوع خود را از دست می‌دهند.
چگونه بفهمیم کولر خودرو نیاز به شارژ گاز دارد؟
خروج باد گرم از کولر خودرو
مشخص‌ترین علامتی که به شما می‌فهماند کولر ماشین نیاز به شارژ گاز دارد این است که، هوای خارج شده از دریچه‌های کولر مانند گذشته سرد نیست.
سخت کار کردن کولر
در روزهای گرم تابستان، سیستم تهویه مطبوع ماشین شما برای پایین آوردن دمای داخل کابین به سطح تنظیم شده، تلاش بسیار زیادی باید انجام دهد.
انتشار بوی بد
سیستم تهویه ماشین بوی بد و کثیفی از خود متصاعد می‌کند. این بوی بد ناشی از تجمع رطوبت، ذرات و کثیفی‌هایی است که در داخل گاز مبرد جمع شده است.
شنیدن صداهای ناهنجار از سمت کولر
یکی دیگر از نشانه‌هایی که به راننده می‌فهماند کولر خودرو نیاز به شارژ گاز دارد، شنیدن صداهای عجیب از سمت سیستم تهویه مطبوع خودرو است.
هنگام سرویس کولر ماشین چه مواردی بررسی می‌شوند؟
1- تسمه‌ها و قرقره‌های متحرک، شیر‌های عملیاتی، ترموستات‌ها و شیلنگ‌ها
2-خطوط و اجزای سیستم برای تشخیص نشتی به وسیله یک نشت یاب الکترونیکی
لازم به ذکر است که سیستم خنک کننده‌ای که نشتی دارد، نشان می‌دهد که سرویس دستگاه شما به تأخیر افتاده است. البته تشخیص این نشتی بسیار دشوار است. به همین دلیل بسیار مهم است که کولر خودرو را به طور منظم سرویس کنید.
در ادامه بررسی عملکرد کولر ماشین، گاز سیستم تهویه مطبوع، تخلیه شده و مبرد بازیابی می‌شود. پس از آن گاز مبرد جدید را به سیستم اضافه می‌کنند. بعد از بررسی دمای کندانسور و اندازه‌گیری دمای خط مکش، می‌توان نحوه کارکرد کولر را مجدداً آزمایش کرد.
نحوه نگهداری از کولر خودرو
هفته‌ای یکبار سیستم تهویه مطبوع ماشین خود را روشن کنید. این امر به ویژه در فصل زمستان بسیار مهم است. با انجام این کار فشار گاز مبرد همیشه در سطح ایده‌آل قرار خواهد گرفت و زمانی که تابستان فرا برسد، به سیستم تهویه مطبوع خودروی شما هیچ فشاری وارد نمی‌شود. در واقع شما با این کار، سیستم خنک کننده ماشین را برای روزهای گرم تابستان آماده می‌کنید.
وقتی کولر ماشین روشن است، پنجره‌های خودرو را ببندید. اگر پنجره‌ها هنگام روشن بودن کولر باز باشند، هوایی که کولر خودرو وارد کابین می‌کند به بیرون می‌رود. علاوه بر این، سوخت مورد نیاز برای تهویه مطبوع هوای خودرو هم به هدر خواهد رفت.
کارشناسان توصیه می‌کنند که سیستم تهویه مطبوع خودرو باید هر سال یا دو سال یکبار به صورت حرفه‌ای سرویس شود. فراموش نکنید که کولر خودرو هم مانند تمام قسمت‌های دیگر ماشین نیاز به بازدیدهای دوره‌ای توسط متخصصین دارد تا همواره بتواند در بهترین وضعیت و بالاترین بازده کار کند.
دلایل نشت گاز کولر خودرو
زمانی که سیستم تهویه مطبوع خودرو، هوای گرم به داخل کابین می‌فرستد، معمولاً این تصور به وجود می‌آید که ممکن است میزان گاز مبرد سیستم کم شده باشد و یا اینکه گاز از جایی نشت می‌کند. در حالی که نشتی تنها علت معیوب بودن کولر ماشین نیست؛ اما می‌تواند ناشی از چند مشکل یا خرابی دیگر، ازجمله موارد زیر، باشد.
سایش و پارگی طبیعی
مانند بسیاری از اجزای ماشین، برخی از قطعات ممکن است به مرور زمان فرسوده شوند. شکستگی واشر، ترک خوردگی شیلنگ و اجزای دیگر، ممکن است باعث نشت گاز مبرد در سیستم گردد. ناگفته نماند که به طور طبیعی و در طول زمان، همواره مقداری گاز از سیستم خارج می‌شود. این مقدار بسیار ناچیز است و خروج آن هم، زمان زیادی طول می‌کشد؛ اما نشت غیر معقول گاز از علائمی است که به راننده می‌فهماند قسمتی از سیستم خنک کننده ماشین دچار اختلال شده و نیاز به تعمیر دارد.
رانندگی در جاده‌های نمکی
برخلاف کولر گازی خانگی و یخچال، سیستم تهویه مطبوع خودرو برای اینکه عملکرد خود را به درستی انجام دهد، در یک مکان واحد محصور نیست؛ بلکه در سرتاسر خودرو پراکنده شده است. رانندگی در جاده‌ها به خصوص در زمستان باعث می‌شود که برخی از این قطعات در معرض نمک جاده قرار بگیرند که در نهایت منجر به خوردگی قسمت‌های مختلف ماشین می‌شود.
رطوبت
اگر شیلنگ‌های لاستیکی، واشرها و قسمت‌های دیگر مهر و موم شده سیستم خنک کننده ماشین به هر دلیلی خراب شوند یا پارگی پیدا کنند، رطوبت وارد سیستم می‌شود. رطوبت با گاز مبرد مخلوط شده و اسید خورنده تشکیل می‌دهد. این اسید سایر اجزا را تجزیه کرده و باعث نشتی از سوراخ ریز پین خواهد شد.
تصادفات و خسارات ناشی از عوامل جاده‌ای
برخی از آسیب‌هایی که به سیستم کولر خودرو وارد می‌شود، ممکن است ناشی از سنگ‌های موجود در جاده، عبور از چاله‌ها یا سایر خطرهای جاده‌ای باشد. علاوه بر این، اگر خودرو در اثر تصادف متحمل ضربه شدید شده باشد، به برخی از قطعات آن آسیب وارد می‌شود؛ بنابراین بهتر است خودروی خود را پس از هر تصادف یا هرگونه شرایط رانندگی نامناسب، بررسی کنید تا مطمئن شوید که هیچ آسیبی به سیستم خنک کننده یا قسمت‌های دیگر آن وارد نشده است.
متاسفانه هیچ چراغ نشانگر نقصی برای سیستم تهویه مطبوع وجود ندارد و راننده از طریق چراغ چک متوجه ایرادهای کولر ماشین نمی‌شود؛ بنابراین توصیه می‌شود که حداقل هر دو سال یکبار از آن بازدید نمایید و در صورت مشکوک شدن به مشکل خاص، در جهت رفع آن اقدام کنید.
بهترین نوع گاز برای کولر خودروی من کدام است؟
گاز مبرد موجود در ماشین شما یک ماده شیمیایی فرار است و مواد خطرناکی در آن وجود دارند. اگر این گاز به هوا وارد شود، لایه اوزون را تخریب کرده و باعث گرم شدن کره زمین می‌شود. در ادامه شما را با انواع مبرد خودرو آشنا می‌کنیم.
پیش از هر چیز لازم است به یاد داشته باشید که هرگز نباید انواع مبرد خودرو را با هم مخلوط کنید. در واقع برای هر خودرویی گاز مبرد منحصر به فردی وجود دارد؛ بنابراین قبل از شارژ گاز کولر یا تعمیر سیستم خنک کننده ماشین، به دفترچه راهنمای مالک مراجعه کنید تا دقیقاً متوجه شوید که ماشین شما از چه مبردی استفاده می‌کند.
انواع گاز مبرد
گاز R12
از این گاز در ماشین‌های قدیمی استفاده می‌شد و برای سال‌های بسیار طولانی مبرد استاندارد خودروها بود. R12 گاز موثر و ارزانی بود؛ اما با گذشت زمان دانشمندان اثرات نامطلوب آن روی محیط زیست را کشف کردند؛ زیرا این گاز به دلیل تبخیر زیاد باعث تخریب لایه اوزون می‌شد. به همین دلیل کم کم استفاده از این نوع مبرد در خودروها ممنوع شد. خوشبختانه این روزها ممنوعیت عوامل مخرب لایه اوزون خیلی جدی‌تر از گذشته پیگیری می‌شود. با وجود این ممنوعیت‌ها، انتظار می‌رود که لایه اوزون در اواسط قرن ۲۱ کاملاً بازسازی گردد.
گاز مبرد R134a
اکثر خودروهایی که امروز تولید می‌شوند از مبرد R134a استفاده می‌کنند. R134a باعث می‌شود که سیستم تهویه مطبوع خودروی شما به خصوص در روزهای گرم تابستانی بهترین عملکرد را داشته باشد. می‌توان گفت تقریباً هر خودرویی که از سال ۱۹۹۴ به بعد ساخته شد، به مبرد R134a مجهز شده است. این مبرد اشتعال‌پذیری پایین و ایمنی بسیار بالایی دارد. همچنین به دلیل مهربان‌تر بودن با محیط زیست، گزینه بهتری نسبت به مورد قبلی است. البته ناگفته نماند که طبق استانداردهای مدرن امروزی، حتی این گاز هم واقعاً با محیط زیست چندان سازگار نیست و گازهای گلخانه‌ای زیادی به هوا وارد می‌کند.
کلام آخر
در این مطلب از اکسون پارت در مورد زمان تعویض شارژ گاز کولر خودرو صحبت کردیم. سیستم تهویه مطبوع خودروی شما به اندازه موتور خودرو اهمیت دارد و عملکرد کلی آن همواره باید بررسی گردد. قطعاً شما منتظر نمی‌مانید تا ماشینتان به کلی از کار بیفتد و سپس به فکر تعمیر آن باشید. پس چرا قبل از اینکه سیستم گاز رسانی کولر خودرو شما خراب شود آن را به طور منظم چکاپ نکنید؟ این کار حتی می‌تواند تعداد مشکلات احتمالی که ممکن است بعداً به وجود بیاید را نیز کاهش دهد.
توصیه می‌شود که برای محافظت از سلامت خودرو و محیط زیست، اصلا از گازهای ارزان قیمت استفاده نکنید. متاسفانه مراکز خدماتی غیرمجازی برای جایگزینی گاز خودرو با گاز هیدروکربنی M30 وجود دارند. این گاز بسیار قابل اشتعال است و می‌تواند به سیستم خنک کننده ماشین شما آسیب برساند و حتی آن را دچار آتش سوزی کند؛ بنابراین حتما به مراکز معتبر بروید و از یک تکنسین ماهر در این زمینه کمک بگیرید.
