سیستم الکترونیکی خودرو از پیچیده‌ترین قسمت‌های خودرو است. با روی کار آمدن ماشین‌های مدرن و تجهیزات الکترونیکی مختلف، این سیستم روز به روز پیچیده‌تر و گسترده‌تر هم می‌شود. باتری، آلترناتور و دیگر قطعات الکترونیکی از مجموعه‌ای از سیم‌ها، کابل‌ها، اتصالات و قطعات الکتریکی تشکیل شده‌اند و برای انتقال برق و اطلاعات، به شدت به سیستم الکتریکی وابسته هستند؛ به گونه‌ای که اگر کوچکترین اختلالی در این سیستم به وجود آید، بسیاری از فعالیت‌های خودرو مختل خواهد شد.
در این مقاله از اکسون پارت قصد داریم اطلاعات کامل و مفصلی را در خصوص عیب‌یابی و تعمیر سیم کشی خودرو در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. اگر می‌خواهید دلایل مشکلات برقی خود را بهتر بشناسید، حتما تا انتهای این مطلب ما را همراهی کنید.
بیشتر بخوانید: علت برق دزدی ماشین
قسمت‌های گوناگون برق خودرو
سیستم الکترونیکی خودرو از پنج قسمت اصلی تشکیل شده است. این پنج قسمت عبارتند از:
دینام یا آلترناتور
دینام در خودروهای قدیمی و آلترناتور در خودروهای جدید، وظیفه تامین برق خودرو را بر عهده دارند. وظیفه اصلی این قطعات، تبدیل انرژی شیمیایی به الکتریکی است تا بتوانند باتری موتور و سایر اجزای الکتریکی خودرو را مجددا شارژ و پر کنند. آلترناتور از طریق تسمه دینام، انرژی مکانیکی را می‌گیرد و پس از تبدیل به انرژی الکتریکی، آن را به باتری که یک ذخیره‌کننده انرژی الکتریکی است ارسال می‌کند.
بیشتر بخوانید: نشانه های خرابی دینام
باتری خودرو
تقریبا تمام قسمت‌های خودرو برای شروع به کار نیاز به یک نیروی اولیه دارند. این نیروی اولیه توسط باتری خودرو تامین، ذخیره و تقسیم می‌شود. باتری جزء اصلی‌ترین بخش‌های سیستم پیچیده الکترونیکی خودرو است و هر زمان و هر کجا که به برق نیاز باشد، الکتریسیته مورد نیاز خودرو را تامین می‌کند.
این قطعه توسط دینام یا آلترناتور شارژ می‌شود تا در مواقع ضروری و زمانی که خودرو روشن نیست، انرژی مورد نیاز را به مصرف‌کننده‌ها انتقال دهد. همزمان با استارت زدن خودرو، باتری به مدار الکتریسیته متصل شده و فرایند دشارژ شدن آغاز می‌شود. الکترولیت یا اسید باتری که به عنوان رابطی بین قطب‌های مثبت و منفی عمل می‌کند، عملیات تبدیل انرژی شیمیایی به انرژی الکتریکی را انجام می‌دهد و نتیجه کلی آن آزاد شدن الکترون از صفحات مثبت است. این الکترون‌ها نیاز صفحات منفی به الکترون را برآورده ساخته و طی این تبادل‌ها، ولتاژ یا پتانسیل الکتریکی در دو سر باتری ایجاد می‌شود.
معمولا برای جلوگیری از سیم کشی بیش از حد، قطب منفی باتری را به بدنه موتور و خودرو متصل می‌کنند. بدین ترتیب تمامی تجهیزات الکتریکی، پتانسیل منفی مورد نیاز خود را از بدنه و پتانسیل مثبت را از طریق سیم کشی دریافت می‌نمایند. مراقب اشتباه زدن قطب منفی مثبت باتری ماشین باشید!
دسته سیم
دسته‌سیم‌ها برای انتقال انرژی الکتریکی به تجهیزات مصرف‌کننده مورد استفاده قرار می‌گیرند. این سیم‌ها دارای روکش هستند و در انتهای تمامی آن‌ها، انرژی الکتریسیته به مصرف‌کننده می‌رسد.
کلیدها و دکمه‌ها؛ کنترل‌کنندگان برق
تنها برق‌رسانی به تجهیزات الکترونیکی کافی نیست و باید کلیدها و دکمه‌هایی وجود داشته باشند که کلیه فعالیت‌های مصرف‌کننده را کنترل کنند. به عنوان مثال، تجهیزاتی مانند برف‌پاک‌کن و بخاری فقط در مواقع بارش باران و برف کار می‌کنند و می‌توان حالت آن‌ها و شدت فعالیت‌شان را کنترل کرد. این کار توسط کلیدها و دکمه‌ها انجام می‌شود.
مصرف‌کنندگان جریان الکتریسیته
مصرف‌کنندگان جریان برق در همه خودروها موجودند و تعداد و نوع‌شان به نوع خودرو بستگی دارد. شیشه‌های اتوماتیک، چراغ‌های راهنما، صندلی‌های برقی، کولر، ضبط و ... همگی از مصرف‌کننده‌های الکترونیکی به حساب می‌آیند.
عیب یابی سیم کشی خودرو
ایرادات سیم کشی خودرو دلایل گوناگونی دارد. هر کدام از بخش‌های الکترونیکی خودرو که دچار آسیب شوند، می‌توانند قسمت‌های دیگر را نیز از کار بیندازند. تمام مدارهای الکتریکی خودرو باید پیوسته بوده و به یک منبع تغذیه متصل باشند. علاوه بر این، اغلب دستگاه‌های الکتریکی به حداقل ولتاژ نیاز دارند. اختلال در هر کدام از این موارد، می‌تواند خرابی‌های بزرگی به بار بیاورد و سیستم الکترونیکی خودرو را دچار آسیب‌دیدگی کند. در ادامه مطلب همراه ما باشید تا شما را با دلایل ایرادات سیم کشی خودرو و نحوه عیب‌یابی این سیم کشی آشنا کنیم.
نشانه‌های ایراد در سیم کشی اتومبیل
دیر استارت خوردن ماشین
عوامل متعددی موجب بد استارت خوردن خودرو می‌شوند؛ اما اگر این مشکل به خاطر آسیب‌دیدگی برق‌کشی خودرو باشد، برای رفع آن ابتدا باید فیوزها را چک کنید. گاهی اوقات عیب‌یابی و تعویض همین قطعه می‌تواند مشکل استارت خودرو را حل کند.
جرم‌گرفتگی یا خوردگی باتری خودرو در اثر استفاده طولانی‌مدت از آن هم ممکن است در استارت خوردن خودرو مشکل به وجود آورد. برای رفع این ایراد، جرم‌گرفتگی را تمیز کنید و مجددا استارت بزنید. در صورتی که تستر در اختیار دارید، آمپر استارت را چک کنید تا متوجه شوید باتری ضعیف است یا خیر. خراب بودن اتصالات نیز می‌تواند از دلایل دیر استارت خوردن ماشین باشد. با باز کردن سوییچ و بررسی جریان عبوری از سیم‌ها، می‌توان این موضوع را تشخیص داد.
کار نکردن موتور
موتور برای شروع به کار و روشن شدن، نیاز به انرژی الکتریکی دارد. باتری جرقه ایجاد می‌کند تا سوخت موتور بسوزد. اگر موتور اتومبیل شما در روشن شدن مشکل دارد، ممکن است ایراد از باتری، آلترناتور یا دیگر اجزای الکتریکی آن باشد. اگر هنگام روشن کردن ماشین صداهای عجیب و غریب مثل تق‌تق به گوش می‌رسد، نشان‌دهنده این است که سیستم جریان کافی برای فعال کردن موتور را ندارد. منشاء این مشکل معمولا به خراب بودن باتری یا استارتر برمی‌گردد. در این موارد هر چه سریع‌تر به یک تعمیرگاه بروید تا کارشناس مربوطه ماشین شما را بررسی و تعمیر کند.
ایراد در باتری اتومبیل
بیشتر باتری‌های ماشین حدود پنج سال عمر می‌کنند و اگر خراب شوند، مشکلات متعددی را به وجود می‌آورند. یک آلترناتور خراب یا اجزای الکتریکی ناسالم، می‌توانند باعث عملکرد نامناسب باتری شوند. در هر صورت اگر متوجه شده‌اید که باتری ماشین مشکل دارد، حتما تعویض آن را همراه با چک کردن سیستم برق خودرو انجام دهید. مطمئن شوید که اتصال تمام سیم‌ها محکم است و هیچ‌کدام از سیم‌ها قطع نشده و آسیب ندیده‌اند. در صورتی که در این زمینه تخصصی ندارید، سیستم برق خودروی خود را به یک متخصص نشان دهید تا عیب‌یابی و تعمیر شود.
بیشتر بخوانید: عمر مفید باتری ماشین
روشن نشدن چراغ‌های ماشین
یکی دیگر از اجزای اصلی ماشین که توسط سیستم برق کنترل می‌شود، چراغ‌های اتومبیل هستند. اگر در سیم کشی، تولید‌کننده و توزیع‌کننده چراغ‌های ترمز، راهنما و ... مشکلی به وجود آید، این اجزا نمی‌توانند کار کنند. گاهی اوقات مسائلی مانند پایین بودن ولتاژ، خراب بودن باتری، شل بودن سیم‌های متصل به چراغ‌ها و معیوب بودن آلترناتور از دلایل به وجود آمدن این ایرادات هستند.
سوختن فیوزها
فیوز به عنوان یک وسیله حفاظتی، برای مراقبت از تجهیزات در برابر اضافه جریان ناشی از اضافه بار و اتصال کوتاه به کار برده می‌شود. در خودرو نیز حفاظت مدارهای الکتریکی بر عهده فیوزهاست و این قطعات مانع از آسیب به تجهیزات الکتریکی می‌شوند.
فیوز در زمان لازم مدار را قطع می‌کند تا سیستم‌های الکتریکی آسیب‌پذیر، جریان زیادی را به سمت خود نکشند. گاهی اوقات یک فیوز به صورت اتفاقی و بدون هیچ دلیل خاصی می‌سوزد که با تعویض آن مشکل برطرف می‌شود. اما اگر این اتفاق دائما تکرار شد و مشاهده کردید که به صورت مداوم تعدادی از فیوزها می‌سوزند، به احتمال زیاد مشکل از سیستم برق خودرو است.
به مشام رسیدن بوی سوختگی در زمان کار کردن ماشین
در صورتی که هنگام روشن بودن ماشین بوی پلاستیک سوخته را حس کردید، سریعا اتومبیل را متوقف کنید. این بو نشان‌دهنده خرابی سیستم برق یا اتصالی کردن آن است. گاهی اوقات این مشکل با علائم دیگری مثل چشمک زدن چراغ‌ها، سوختن فیوز و بد استارت خوردن اتومبیل نیز همراه می‌شود. در این شرایط از راندن خودرو به طور جدی خودداری کنید؛ زیرا به خودرو صدمات بیشتری وارد خواهید آورد.
قطع شدن کامل برق خودرو
ممکن است برق ماشین به علت خرابی باتری، خرابی دینام، اتصالات نامناسب سر باتری، سولفاته شدن باتری، معیوب بودن سوییچ یا خرابی بست فیوز به طور کامل قطع شود. این حالت هم برای ماشین در حال حرکت اتفاق می‌افتد و هم ماشینی که متوقف است. در هر صورت اگر این مشکل را دارید، خیلی سریع به یک تعمیرگاه مراجعه کنید.
ضعیف شدن برق ماشین
ضعیف شدن برق ماشین هم موجب می‌شود تا خودروی شما عملکرد درستی نداشته باشد. از نشانه‌های آن می‌توان به کم نور شدن چراغ‌ها، سوختن فیوزها، استشمام بوی پلاستیک سوخته، ریپ زدن، اختلال در عملکرد پخش سیستم موسیقی خودرو و... اشاره کرد. اگر متوجه هر یک از این علائم شدید، ابتدا قسمت‌های مختلف سیستم الکتریکی ماشین مثل باتری، دینام، فیوزها و سیم کشی‌ها را بررسی کنید. اغلب این مشکلات به آسانی قابل عیب‌یابی و رفع شدن هستند و فقط برای مشکلات حاد لازم است به تعمیرکاران مجرب و متخصص مراجعه نمایید.
نحوه عیب یابی سیم کشی خودرو
برای عیب‌یابی سیم کشی خودرو اقدامات زیر را مرحله به مرحله انجام دهید تا مشخص شود ایراد از کدام قطعه برقی ماشین است.
- ابتدا باتری را بررسی نمایید. اگر ترمینال‌ها دچار خوردگی شده‌اند، ضایعات را بایک برس سیمی تمیز کنید.
- اگر مشکل برطرف نشد، کابل‌های باتری را تکان دهید تا از محکم بودن آن‌ها مطمئن شوید.
- اکنون تسمه دینام را بررسی کنید. یک دینام معیوب نشانه‌هایی از ترک‌خوردگی یا ساییدگی دارد. اگر اینچنین است، فورا آن را تعویض نمایید.
- شمع‌ها و سیم‌ها از دیگر دلایل بالقوه برای عیب‌یابی سیم کشی خودرو هستند. بررسی کنید که سیم‌ها در هر دو انتها محکم قرار گرفته باشند و شمع‌ها نیز تا انتها سفت شوند.
- اگر هنگام رانندگی نور چراغ‌های جلوی خودرو کم است، ممکن است نشانه خاموش شدن دینام باشد.
توجه داشته باشید برای عیب‌یابی سیم کشی خودرو باید از ابزارهای پیشرفته استفاده کنید. اکثر این ابزارها فقط در تعمیرگاه‌های مجهز یافت می‌شوند. رایج‌ترین این دستگاه‌ها که با استفاده از آن می‌توان ایرادات برقی خودرو را مشخص کرد، دستگاه دیاگ است. دیاگ با استفاده از کابل به کامپیوتر خودرو وصل می‌شود و می‌توان با آن سنسورهای قطعات را چک کرد. اگر سنسوری دچار نوسانات الکتریکی شده باشد، دیاگ به شما نمایش می‌دهد تا آن را برطرف کنید.
تعمیر سیم کشی خودرو
مشکلات برق و سیم کشی خودرو ممکن است بسیار پیچیده باشد. بنابراین حتما از یک مکانیک یا فرد متخصص کمک بگیرید. او با بررسی سیستم سیم کشی اتومبیل شما، قسمت‌هایی که دچار مشکل شده است را تعمیر می‌کند و در صورت نیاز، کل سیم کشی را تعویض می‌نماید.
کلام آخر
در این مطلب از اکسون پارت در مورد عیب‌یابی و تعمیر سیم کشی خودرو با شما عزیزان صحبت کردیم. توجه داشته باشید که مشکلات برقی خودرو از پیچیده‌ترین مشکلات هستند و برطرف کردن آن‌ها نیازمند وقت و هزینه بسیار زیادی است. بنابراین بهتر است با بررسی‌های دوره‌ای قطعات الکتریکی و تعمیر و نگهداری مداوم آن‌ها، مانع از بروز آسیب‌های جدی به این قطعات شوید. اگر با هر یک از نشانه‌های خرابی سیم کشی ماشین مواجه شدید، هرچه سریع‌تر به یک مکانیک باتجربه مراجعه کرده و قطعات معیوب را تعمیر و در صورت لزوم تعویض نمایید.