یکی از تجهیزات رفاهی بسیار حیاتی در هر خودرو، سیستم تهویه مطبوع آن است. این سیستم به رانندگان امکان تنظیم هوای داخل کابین و متناسب با فصل را می‌دهد. تهویه مطبوع ماشین، دما و رطوبت مناسب برای سرنشینان را طی فرآیندی تامین می‌کند. در این مطلب از اکسون پارت، به بررسی اجزای مختلف سیستم تهویه مطبوع خودرو، نحوه عملکرد این سیستم و تاثیرات آن بر تجربه رانندگی خواهیم پرداخت. لطفا تا انتها همراه ما باشید.
عملکرد و اهمیت سیستم تهویه مطبوع
سیستم تهویه مطبوع خودرو یا (HVAC) یک آپشن‌های رفاهی مهم برای تمام خودروها محسوب می‌شود. این سیستم علاوه بر اینکه به راحتی و آسایش سرنشینان کمک می‌کند، ایمنی و کارایی کلی خودرو را نیز افزایش می‌دهد. یکی از اصلی‌ترین وظایف سیستم تهویه مطبوع، تامین دمای مناسب داخل کابین است. این سیستم در روزهای گرم تابستانی، دمای درون کابین را به طور قابل‌توجهی کاهش داده و به راحتی و آسایش سرنشینان کمک می‌کند. وجود هوای مطبوع و مناسب در شرایط مرطوب یا بارانی نیز، دید رانندگان را بهبود می‌بخشد و خطر تصادفات را کاهش می‌دهد.
فیلترهای هوا در سیستم تهویه مطبوع، آلودگی‌ها، گرد و غبار و مواد آلرژی‌زای موجود در داخل کابین را کاهش می‌دهند. این موضوع به ویژه برای افرادی که مشکلات تنفسی دارند، بسیار حائزاهمیت است. طراحی برخی از سیستم‌های تهویه مطبوع مدرن به گونه‌ای است که بار اضافی کمتری روی موتور تحمیل گردد. بدین ترتیب، کارایی سوخت افزایش یافته و انرژی کمتری مصرف می‌شود.
سیستم تهویه مطبوع، تاثیر مستقیمی بر تجربه رانندگی افراد نیز دارد. آسایش و راحتی سرنشینان در طول سفر، تمرکز راننده را افزایش داده و خستگی او را در مسیرهای طولانی کم می‌کند.
اجزا و قطعات اصلی سیستم تهویه مطبوع
همان‌طور که تا اینجا توضیح دادیم، وظیفه اصلی سیستم تهویه مطبوع خودرو، ایجاد دمای مناسب و حذف رطوبت در داخل کابین است. این سیستم از اجزا و قطعات گوناگونی تشکیل شده که به منظور تامین هوای مطبوع و مناسب در داخل کابین خودرو عمل می‌کنند در ادامه همراه ما باشید تا به معرفی اجزا و قطعات اصلی سیستم تهویه مطبوع خودرو و چگونگی عملکرد هر قطعه بپردازیم.
کمپرسور
کمپرسور به عنوان قلب سیستم تهویه مطبوع عمل می‌کند و وظیفه اصلی آن، فشرده‌سازی گاز مبرد و افزایش فشار و دماست. کمپرسور معمولا از طریق تسمه به میل‌لنگ موتور خودرو وصل می‌شود و با چرخش موتور کار می‌کند. کمپرسور فقط وظیفه متراکم کردن گازها را بر عهده دارد و برای مایعات کاری انجام نمی‌دهد. برای جلوگیری از جاری شدن مایعات در سیستم، قطعه دیگری وظیفه جذب آب و رطوبت را بر عهده می‌گیرد.
کمپرسورهای کولر خودرو در انواع مختلفی تولید می‌شوند و برای مصارف گوناگونی مورد استفاده قرار می‌گیرند. انتخاب نوع مناسب کمپرسور برای هر خودرو، به نیازهای آن اتومبیل، ظرفیت سیستم تهویه و خنک‌سازی بستگی دارد. از انواع معمول کمپرسورهای سیستم تهویه مطبوع می‌توان کمپرسورهای پیستونی، کمپرسورهای روتاری، کمپرسورهای اسکرول و کمپرسورهای الکتریکی را نام برد.
بیشتر بخوانید: علامت خرابی کمپرسور ماشین
کندانسور
کندانسور بعد از کمپرسور قرار دارد و وظیفه آن تبدیل گاز مبرد فشرده‌شده به مایع است. این فرآیند با کاهش دما و فشار گاز انجام می‌شود. در واقع، کندانسور حرارت گاز را با استفاده از جریان هوای محیط کاهش می‌دهد. جایگاه کندانسور، در بخش جلویی اتومبیل و در مسیر جریان هواست. این موضوع باعث می‌شود تا جریان هوای عبوری از کندانسور، دمای مبرد را کاهش داده و کارکرد کولر ماشین را بهتر کند.
هر گونه کثیفی یا گرفتگی در کندانسور، باعث می‌شود انتقال حرارت در این قطعه به خوبی صورت نگیرد. در نتیجه کندانسور با قدرت بیشتری کار کرده و احتمال آسیب دیدن آن افزایش پیدا می‌کند. در نتیجه توصیه می‌شود هر سال و پیش از آغاز فصل گرما، نسبت به تمیز کردن رادیاتور و کندانسور سیستم تهویه مطبوع اتومبیل خود اقدام کنید.
ریسیور درایر
ریسیور درایر یا خشک‌کننده، از اجزای بخش پرفشار سیستم تهویه مطبوع خودرو است. این قطعه توسط مواد شیمیایی خشک‌کننده، تمام رطوبت موجود در مایع متراکم‌شده را پیش از ورود به اواپراتور جذب می‌کند. در صورتی که آب به طور کامل جذب نشود، رطوبت به بلورهای یخی تبدیل شده و به سیستم تهویه هوای خودرو آسیب می‌رساند.
سوپاپ انبساط گرمایی (txv)
سوپاپ انبساط گرمایی مربوط به بخش کم‌فشار سیستم است. ماده سردکننده که پس از گذشتن از ریسیور درایر به یک سیال خالص تبدیل شده، وارد سوپاپ انبساط گرمایی می‌شود تا فشار آن کاهش پیدا کند. این سوپاپ قابل‌تنظیم است و نقش مهمی در ثبات عملکرد سیستم تهویه مطبوع بازی می‌کند. در برخی خودروها به جای سوپاپ انبساط گرمایی، لوله‌های وزنه‌دار نصب شده که پس از گذشت مدت زمان طولانی، در اثر رسوبات مسدود می‌شوند.
اواپراتور (تبخیرکننده)
در اواپراتور، تمام شرایط برای تبدیل مایع به بخار مهیاست. مایع مبرد که مستعد تبدیل به گاز است، گرمای محیط را جذب کرده و به فاز گازی تغییرحالت پیدا می‌کند. هوای داخل کابین از طریق یک فن به سمت اواپراتور هدایت می‌شود و بعد از عبور از میان لوله‌های بسیار باریک، خنک شده و رطوبت آن جذب می‌شود.
فن‌ها
فن‌ها وظیفه توزیع هوای سرد تولید‌شده در اواپراتور را بر عهده دارند و سرعت آن‌ها معمولا قابل‌تنظیم است. این اجزا در نزدیکی اواپراتور قرار می‌گیرند و هوای سرد را به سمت سرنشینان هدایت می‌کنند. عملکرد فن خودرو از طریق رادیاتور و با فشار دادن یا کشیدن هوا انجام می‌شود. فن خنک‌کننده در جلوی اتومبیل قرار می‌گیرد و بسته به نوع طراحی اتومبیل شما، دارای انرژی الکتریکی است.
فیلتر هوا
فیلتر هوا وظیفه حذف گرد و غبار، آلاینده‌ها و مواد آلرژی‌زا از هوای ورودی به داخل کابین را بر عهده دارد و معمولا در مسیر هوای ورودی به سیستم تهویه مطبوع قرار می‌گیرد. فیلتر هوا را باید به طور منظم تعویض کرد تا کیفیت هوای داخل خودرو حفظ شود. بهترین زمان تعویض فیلتر هوای خودرو چه موقعی است؟؛ کلیک کنید.
شیر انبساط
شیر انبساط یا شیر کنترل، وظیفه تنظیم جریان مایع مبرد به اواپراتور را بر عهده دارد. این شیر فشار مایع مبرد را کاهش می‌دهد تا به آرامی به بخار تبدیل شود.
کنترل‌کننده‌ها
کنترل‌کننده‌ها شامل ترموستات‌ها، سوئیچ‌ها و پنل‌های کنترل هستند که دما، سرعت فن و وضعیت سیستم را تنظیم می‌کنند. این کنترل‌ها که به صورت دستی یا خودکار انجام می‌شوند، به کاربر اجازه می‌دهند تا شرایط مطلوب را تنظیم کند.
لوله‌ها و اتصالات
لوله‌ها و اتصالات، وظیفه انتقال گاز مبرد بین اجزای مختلف سیستم را بر عهده دارند. این لوله‌ها معمولا از جنس فلز یا پلاستیک مقاوم ساخته شده‌اند تا در برابر فشار و دما مقاومت کافی داشته باشند.
دریچه‌های توزیع هوا
دریچه‌های توزیع هوا وظیفه توزیع هوای سرد یا گرم تولید‌شده در کابین را بر عهده دارند. این اجزا در قسمت‌های مختلف داشبورد خودرو قرار می‌گیرند و می‌توانند به صورت دستی یا خودکار تنظیم شوند.
سیستم تهویه مطبوع خودرو از اجزا و قطعات متعددی تشکیل شده است که هر کدام نقش مهمی در عملکرد کلی سیستم دارند. شناخت این اجزا به کاربران کمک می‌کند تا از امکانات موجود بهره بیشتری ببرند و در صورت بروز مشکل، عیب‌یابی بهتری انجام دهند.
مشکلات رایج سیستم تهویه مطبوع و راه‌حل‌های برطرف کردن آن‌ها
گاهی اوقات سیستم تهویه مطبوع خودرو با مشکلاتی مواجه می‌شود و عملکرد کلی این سیستم را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. در ادامه به بررسی مشکلات رایج سیستم تهویه مطبوع و روش‌های برطرف کردن آن‌ها می‌پردازیم.
سیستم تهویه مطبوع قادر به تولید هوای سرد نیست
از علت‌های این مشکل می‌توان به نشت مبرد از سیستم، کمپرسور خراب، مشکل در کندانسور یا خرابی اواپراتور اشاره کرد. در این وضعیت با استفاده از دستگاه‌های مخصوص، نشتی‌ها و خرابی‌ها را شناسایی و تعمیر کنید. با استفاده از فشار آب یا هوای فشرده‌شده نیز، گرفتگی کندانسور و اواپراتور را برطرف نمایید.
انتشار بوی نامطبوع از سیستم تهویه
معمولا دلیل این مشکل، رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها در اواپراتور یا فیلتر هواست. بهتر است اواپراتور و فیلتر هوا را با استفاده از اسپری‌های ضدعفونی‌کننده به طور منظم تمیز کنید.
کاهش جریان هوای خروجی
کاهش جریان هوای خروجی از دریچه‌های تهویه، به دلیل خرابی فن یا مسدود شدن مجاری هوا در اثر گرد و غبار یا اشیاء خارجی اتفاق می‌افتد. برای برطرف کردن این مشکل، هر گونه انسداد در مسیر جریان هوای خروجی را رفع کنید. اگر فن کار نمی‌کند، آن را بررسی کرده و در صورت نیاز تعویض نمایید.
کلام پایانی
در این مطلب از اکسون پارت، به بررسی اجزای مختلف سیستم تهویه مطبوع خودرو و نحوه عملکرد این سیستم پرداختیم. با شناسایی صحیح مشکلات سیستم تهویه مطبوع و انجام تعمیرات به‌موقع، می‌توان عملکرد بهینه این سیستم را حفظ کرد. همچنین با نگهداری منظم و بررسی‌های دوره‌ای، می‌توان از بروز بسیاری مشکلات جلوگیری نمود.