دینام یک جزء نسبتاً ساده در خودرو است که تنها از چند قطعه تشکیل می‌شود؛ اما نقش مهمی در عملکرد خودروهای بنزینی دارد. اساسا دینام انرژی مکانیکی میل‌لنگ دوار موتور را از طریق فرآیند القا به الکتریسیته تبدیل می‌کند. این جریان الکتریکی تولید شده، برای تامین انرژی برق لوازم جانبی خودرو استفاده می‌شود و می‌تواند هر قسمت برقی خودرو، از چراغ‌های جلو گرفته تا برف پاکن‌ها را روشن کند.
برای مشاهده گروه انواع محصولات بلبرینگ اکسون پارت کلیک کنید
یکی دیگر از وظایف دینام، شارژ نگه داشتن باتری و تامین نیروی مورد نیاز برای راه‌اندازی خودرو است. از آنجایی که دینام به سایر سیستم‌های خودرو متصل است، هرگونه نقص مکانیکی در خودرو بر عملکرد آن تاثیر می‌گذارد و این قطعه را نیز دچار مشکل می‌کند.
در این مطلب از اکسون پارت قصد داریم چند نشانه رایج خرابی دینام خودرو را بیان کنیم. پس تا انتهای مطلب همراه ما باشید تا بتوانید برخی از مشکلات خودرو را که ناشی از دینام معیوب است، بهتر تشخیص دهید.
علائم و نشانه‌های خرابی دینام خودرو
روشن شدن چراغ‌های هشدار
اگر خروجی دینام کمتر یا بالاتر از حد معمول باشد، چراغ هشدار ماشین روشن می‌شود. در اکثر خودروهای ساخته شده در دهه گذشته، این چراغ هشدار وجود دارد و برای علامت دادن مشکلات دینام، طراحی شده است. نور این چراغ در بیشتر موارد شبیه باتری است؛ اما برخی از آن‌ها با عبارت‌های "ALT" یا "GEN" که به ترتیب به معنای دینام و ژنراتور هستند، نمایش داده می‌شوند. دلیل اینکه در برخی از خودروها به جای ALT نماد GEN نمایش داده می‌شود این است که در بعضی از خودروهای قدیمی، دینام به عنوان ژنراتور شناخته شده است.
بسیاری از افراد وقتی این نور را می‌بینند، ممکن است در ابتدا فکر کنند که مشکل از باتری خودرو است؛ اما واقعا دلیل روشن شدن چراغ، مشکل باتری نیست. این چراغ به سیستم‌های کامپیوتری داخل خودرو که بر ولتاژ خروجی دینام نظارت دارند، متصل است. اگر خروجی دینام کمتر یا بالاتر از حد از پیش تعیین شده باشد، چراغ داشبورد روشن می‌شود.
در مراحل اولیه مشکل دینام، چراغ به صورت چشمک‌زن عمل می‌کند. یعنی یک ثانیه روشن شده و سپس خاموش می‌شود. در برخی موارد هم فقط زمانی که لوازم جانبی فعال می‌شوند روشن می‌شود؛ اما اگر مشکل حادتر از این حرف‌ها باشد، نور چراغ روشن باقی خواهد ماند.
اکثر دینام‌ها دارای خروجی بین 13 تا 14.5 ولت هستند و همواره سعی می‌کنند این خروجی را در یک سطح ثابت نگه دارند. از آنجایی که برای چراغ‌های جلوی خودرو، برف پاکن‌ها، رادیو، گرمکن صندلی‌ها، یخ شکن شیشه عقب و ... انرژی زیادی مورد نیاز است، دینام برای حفظ ولتاژ لازم باید سخت‌تر کار کند. اگر دینام خودروی شما پتانسیل کامل خود را ارائه نمی‌دهد و خواسته‌هایی که به عهده او گذاشته شده است را به خوبی برآورده نمی‌کند، ولتاژ از سطح تنظیم شده بالاتر یا پایین‌تر می‌رود و چراغ هشدار را روشن می‌کند.
نورهای کم یا شدید
یک دینام معیوب می‌تواند باعث ایجاد پروب‌های الکتریکی شود که به دنبال آن منجر به روشنایی نامنظم چراغ‌‌ها مثل کم نور شدن مکرر یا روشنایی بیش از حد آن خواهد شد. از آنجایی که دینام نیازهای الکتریکی خودروی شما را تامین می‌کند، اگر کارایی خود را از دست بدهد روی لوازم جانبی خودرو که از برق آن استفاده می‌کنند تاثیر منفی خواهد گذاشت. در چنین مواقعی خودروی شما علائم نامنظمی را از خود نشان می‌دهد. مثل کم نور شدن یا روشنایی بیش از حد چراغ‌های جلو، چراغ‌های داشبورد، سرعت سنج‌ها و ... .
البته بروز این مشکلات به عوامل مختلفی بستگی دارد. اولین مورد این است که مشخص شود کارایی دینام در حال حاضر چقدر است و چه اندازه به پایان عمر آن باقی مانده است؟ دومین مورد به برنامه‌ریزی ماشین شما بستگی دارد. مثلاً در اکثر خودروهای مدرن و بر اساس ملاحظات ایمنی، خودروسازان یکسری تدابیر از پیش تعیین شده را برای ارسال برق در صورت بروز مشکل دینام، در نظر گرفته‌اند.
باتری مرده
یک دینام معیوب می‌تواند باتری ماشین را کاملا از کار بیندازد؛ حتی اگر باتری در ابتدا مشکلی نداشته باشد. هنگامی که دینام کارایی خود را به تدریج از دست می‌دهد یا به طور کامل از کار می‌افتد، باتری ماشین را به اندازه کافی شارژ نمی‌کند. اگر هم ماشین در حال کار کردن باشد، شارژ آن سریع‌تر از حد معمول تخلیه خواهد شد.
یکی از راه‌های بررسی اینکه آیا مشکل مربوط به باتری است یا دینام، این است که خودروی خود را به سرعت روشن کنید و سپس کابل‌های جامپر را بردارید. اگر ماشین را روشن کردید و خودرو همچنان روشن باقی ماند، احتمالا مشکل از باتری است که هر چه سریع‌تر باید تعویض شود. در صورتی هم که خودرو را روشن کردید و کمی بعد ماشین خاموش شد، ممکن است به این معنی باشد که دینام شما انرژی کافی را به باتری نمی‌رساند. در هر صورت یک دینام معیوب بهترین باتری‌ها را هم بالاخره از کار می‌اندازد.
اتصالات شکسته یا شل
در این مورد همه چیز ظاهرا خوب به نظر می‌رسد و هیچ مشکلی در تسمه‌ها و سایر قطعات وجود ندارد؛ اما به باتری مانند دیگر تجهیزات الکتریکی ماشین برق نمی‌رسد. معمولاً چنین مشکلی ممکن است به این معنی باشد که دینام برق تولید می‌کند؛ اما به جایی نمی‌رسد. برق دینام از طریق یکسری سیم و کابل ارسال می‌شود. هر گونه مشکل در سیم‌ها، کابل‌ها یا اتصالات می‌توانند باعث کاهش عبور جریان یا قطع آن به صورت کلی شوند.
یکی از نشانه‌های اتصالات شکسته یا شل، نورهای بیش از حد روشن است؛ زیرا دینام انرژی بیشتری برای غلبه بر مقاومت سیم و اتصالات نامناسب تولید می‌کند. این علامت معمولا با بوی سیم‌های داغ شده نیز همراه است.
مشکل دیگر می‌تواند از یکسو کننده دیود دینام باشد.دینام‌ها برق جریان متناوب (AC) را در سه فاز تولید می‌کنند؛ اما لوازم جانبی خودرو برای کار کردن به جریان مستقیم (DC) نیاز دارند. یکسو کننده، جریان را از AC به DC تغییر می‌دهد. هر گونه اختلالی در این قطعه حیاتی باعث می‌شود که الکتریسیته‌ای که دینام تولید می‌کند، نتواند مورد استفاده قرار بگیرد.
فرسودگی تسمه‌ها
یک تسمه فرسوده باعث می‌شود که دینام به درستی کار نکند. شما با یک بازرسی سریع تسمه می‌توانید به راحتی این مشکل را تشخیص دهید. با اینکه این علامت نسبت به سیگنال چراغ هشدار خیلی کمتر خود را نشان می‌دهد؛ اما چون یکی از نشانه‌های مشکل دینام است، می‌تواند به راننده این اخطار را بدهد که چیزی غیر عادی در جریان است.
معمولا شکستگی یا شل بودن تسمه کاملا واضح است و شما حتی اگر مهارت کافی هم نداشته باشید، به راحتی می‌توانید زیر کاپوت خود را نگاه کنید و ببینید که این قطعه از اجزای دینام چنین مشکلی را دارد یا خیر. یک بازدید سریع از تسمه و بررسی آن از نظر ترک خوردگی و سایش بیش از حد، خبر از مشکلات احتمالی آینده را می‌دهد. به خاطر داشته باشید که تسمه باید کشش مناسبی داشته باشد تا دینام به درستی کار کند.
شنیدن صداهای عجیب و غریب
اگر مشکلات یک دینام معیوب به دلایل مختلف برای شما واضح نیست، شنیدن صداهای عجیب و غریب مثل صدای ناله یا غرغر نیز می‌تواند شما را راهنمایی کند. دینام توسط یک تسمه جانبی یا یک تسمه مارپیچ که با قرقره میل‌لنگ در ارتباط است، به حرکت در می‌آید. قرقره دینام معمولاً دو یا سه برابر سریع‌تر از قرقره میل‌لنگ می‌چرخد تا در دورهای پایین‌تر موتور مانند دور آرام بتواند نیروی لازم را تولید کند.
قرقره دینام روی یک شفت به گردش در می‌آید و توسط یاتاقان‌ها یا بوش‌ها پشتیبانی می‌شود. اگر قرقره در تراز درست با تسمه نباشد یا روی شفت خم شده باشد و یا اینکه یاتاقان‌ها و بوش‌ها فرسوده شده باشند، صدای غرغر یا ناله از آن به گوش می‌رسد و به شما اطلاع می‌دهد که مشکلی وجود دارد.
البته مشکلات بسیار دیگری در خودرو وجود دارند که باعث ایجاد صداهای عجیب و غریب در خودرو می‌شوند؛ بنابراین در صورتی که این علامت با دیگر نشانه‌های خرابی دینام همراه شود، راحت‌تر می‌توان به مشکل دینام پی برد. اگر مشکل دینام خودرو بسیار حاد باشد، ممکن است به موتور خودرو آسیب برساند. در چنین مواقعی صداهای ناهنجاری از داخل خودرو شنیده می‌شود که ناشی از خرابی بلبرینگ موتور است.
بوی عجیب
بو یکی دیگر از علامت‌های حسی مشکلات دینام است و از این واقعیت ناشی می‌شود که دینام خودرو بسیار سخت کار می‌کند و در آستانه گرم شدن بیش از حد است. دینامی که بیش از حد کار می‌کند، تقریباً بویی شبیه یک سیم برق که دچار آتش سوزی شده است را از خود متصاعد خواهد کرد. این بوی سیم داغ می‌تواند ناشی از گرم شدن بیش از حد دینام باشد که انرژی زیادی را از طریق روتور و استاتور وارد می‌کند. البته دلایل دیگری نیز وجود دارد و آن هم تسمه‌های لاستیکی هستند که نقش محافظت از دینام را بر عهده دارند.
وقتی قرقره دینام در راستای درست قرار نگیرد و نتواند آزادانه بچرخد، اصطکاک بیشتری روی تسمه ایجاد می‌شود. این اصطکاک گرما تولید می‌کند و باعث سوختن لاستیک خواهد شد. در صورتی که این لاستیک بیش از حد گرم شود، حتما شما بوی آن را احساس خواهید کرد.
لازم به توضیح است که همه بوهای بد نشان دهنده مشکل احتمالی دینام نیستند؛ با این حال رایحه آن از سایر بوهای خودرو کاملاً متمایز است. در هر صورت اگر بویی شبیه لاستیک سوخته را از سمت خودروی خود حس کردید، سریعا آن را بررسی کنید و به خاطر داشته باشید که نبود بوی بد به این معنی نیست که همه چیز خوب پیش می‌رود. به عبارت دیگر، بوی بد فقط به شما در تشخیص مشکل کمک می‌کند و ممکن است مواردی هم وجود داشته باشند که دینام بدون هیچ بوی خاصی از کار بیفتد.
کارکرد کند لوازم جانبی خودرو
دینامی که برق کافی برای وسایل الکترونیکی خودرو تامین نمی‌کند، اغلب باعث کندی یا عدم کارکرد مناسب لوازم جانبی می‌شود. مشکل در کارکرد شیشه‌های برقی یا سانروف برقی خودرو می‌تواند نشانه‌ای از خرابی دینام باشد. اگر هنگام باز و بسته کردن پنجره‌ها صداهای ناهنجاری می‌شنوید و یا اینکه پنجره‌ها گیر می‌کنند، خرابی دینام یکی از محتمل‌ترین علت‌ها برای بروز چنین مشکلات الکترونیکی است.
مشکل در راه‌اندازی ماشین
با اینکه مسائل مکانیکی زیادی وجود دارند که می‌توانند باعث توقف‌های ناگهانی و راه اندازی سخت خودرو شوند، اما مشکل سخت استارت خوردن خودرو معمولا از مهم‌ترین نشانه‌های مشکل دینام است. با این حال توصیه می‌شود که ماشین خود را توسط یک تکنسین مجرب بررسی کنید تا منشاء دقیق مشکل مشخص شود. از طرف دیگر اگر خودروی شما مکررا در حین رانندگی متوقف می‌شود، ممکن است نشانه این باشد که شمع‌ها برای روشن نگه داشتن موتور، برق کافی از دینام دریافت نمی‌کنند.
آیا یک ماشین با دینام معیوب می‌تواند کار کند؟
یک خودرو فقط برای مدت کوتاهی می‌تواند با دینام معیوب کار کند. از آنجایی که دینام وظیفه شارژ باتری را در زمان روشن بودن موتور بر عهده دارد، اگر خراب باشد، پس از تخلیه باتری خودرو روشن نخواهد شد.
کلام آخر
در این مطلب از اکسون پارت، علائم و نشانه‌های خرابی دینام خودرو را مطرح کردیم. هنگامی که دینام خودرو کارکرد خود را از دست می‌دهد و شروع به از کار افتادن می‌کند، چندین مشکل الکتریکی در خودرو ایجاد می‌شود که در این نوشتار همه آن‌ها را بررسی کردیم. توصیه می‌شود که برای حفظ باتری و سیستم الکتریکی خودرو، همه این علائم و نشانه‌ها را جدی بگیرید و در اسرع وقت از یک متخصص بخواهید از خودرویتان بازدید نماید.
