یکی از اجزای مهم سیستم برقی خودرو که وظیفه ذخیره کردن انرژی الکتریکی را برعهده دارد، باتری است. بعد از اینکه جریان الکتریسیته توسط دینام تولید شد، باتری آن را ذخیره می‌کند تا هنگام نیاز بخش‌های مختلف خودرو به جریان برق، مثل استارت زدن ماشین، استفاده از بوق، چراغ، سیستم صوتی و ... بتوان از انرژی آن استفاده کرد.
معمولاً عمر مفید باتری خودرو بین 2 تا 3 سال است؛ اما می‌توان با نگهداری و مراقبت درست و شیوه رانندگی صحیح، این زمان را تا 5 سال هم افزایش داد. در این مطلب از اکسون پارت همراه ما باشید تا عوامل موثر در تعیین عمر مفید باتری ماشین را برای شما شرح دهیم.
فاکتورهای تعیین‌کننده عمر مفید باتری خودرو
نوع باتری ماشین
انواع باتری ماشین در ایران به دو دسته اتمی (غیر سیلد) و اسیدی (سیلد) تقسیم‌بندی می‌شوند. باتری‌های اتمی از صفحات دارای سرب آنتیموان و کلسیم تشکیل شده‌اند که هیبریدی و دو آلیاژی هستند. این نوع باتری‌ها در آب و هوای گرم و هنگام شارژ بیشتر دوام زیادی دارند و معمولاً نیاز نیست که مراقبت خاصی از آن‌ها انجام شود. کاهش خوردگی پایانه‌های باتری و زمان مجاز طولانی‌تر جهت نگهداری کالا (Shelf life) از ویژگی‌های این نوع باتری است.
البته باتری‌های اتمی معایبی هم دارند. مثلا اینکه به دلیل شارژ عمیق، ریزش مواد فعال از صفحات، سریع‌تر اتفاق می‌افتد و باتری را خراب می‌کند. با این حال نسبت به باتری‌های اسیدی بیشتر عمر می‌کنند و پاسخ بهتری به درخواست قطعات برقی ماشین می‌دهند. یک باتری اتمی در آب و هوای گرم پیشنهاد می‌شود؛ زیرا امکان افزودن آب در آن وجود دارد و می‌توان غلظت ویژه آن را با هیدرومتر اندازه گرفت.
باتری‌های اسیدی گونه‌ای دیگر از باتری‌های قابل شارژ هستند که برخلاف ذخیره اندک انرژی نسبت به وزن و حجم آن‌ها، به خاطر هزینه پایینی که دارند، در وسایل نقلیه موتوری مورد استفاده قرار می‌گیرند. طول عمر این باتری‌ها علاوه بر کیفیت ساخت و عمر پیش‌بینی شده برای آن‌ها، کاملاً وابسته به نحوه استفاده از این قطعات، شیوه نگهداری، شارژ، دشارژ و دمای محیط است. باتری‌های اسیدی چون مدام با خطر سولفاته شدن باتری همراه هستند، عمر کمتری دارند.
برند باتری خودرو
درست است که با مراقبت از باتری خودرو می‌توان طول عمر آن را تا حدی افزایش داد؛ اما انتخاب یک باتری خوب و از برند مناسب هم رابطه مستقیمی با دوام و ماندگاری باتری دارد. بنابراین در صورتی که قصد خرید یک باتری جدید برای خودروی خود را دارید، حتما به نوع برند آن توجه کنید و به دنبال باتری‌های برتر ایرانی و خارجی باشید.
امروزه فضای رقابتی زیادی بین محصولات داخلی و خارجی ایجاد شده است و هر کدام از برند‌ها ویژگی‌هایی دارند که آن‌ها را از دیگری متمایز می‌کند. به عنوان مثال در بین محصولات ساخت داخل، یک سری باتری‌ها هستند که علاوه بر مجهز بودن به فیلترهای ضد انفجار، به مراقبت خاصی نیاز ندارند و زیاد دشارژ نمی‌شوند. در بین برندهای کره‌ای هم دلکور، پوما و فالکون از بهترین نمونه‌ها هستند که استفاده از آن‌ها در ایران نیز رواج زیادی دارد.
شرایط رانندگی
وضعیت جاده مثل پستی و بلندی‌ها، شیب، شرایط نامساعد جاده و توقف‌های کوتاه درون شهری روی عمر مفید باتری خودرو بسیار تاثیرگذار هستند. باتری پس از استارت خودرو، بخش زیادی از شارژ خود را از دست می‌دهد و اگر بخواهد مجدداً توسط دینام شارژ شود، به زمان زیادی نیاز دارد. اگر شما به عنوان یک راننده، خودرو را مکرراً در مسیرهای کوتاه خاموش و روشن کنید، نه تنها باتری زمانی برای شارژ دوباره پیدا نمی‌کند، بلکه برای استارت جدید نیز قسمتی از ظرفیت خود را از دست می‌دهد.
برای اینکه بتوانید طول عمر باتری ماشین را افزایش دهید و آن را در بهترین وضعیت نگه دارید، لازم است که نکاتی را رعایت کنید. برخی از این موارد عبارتند از:
- از شارژ کردن بیش از حد باتری بپرهیزید.
- اگر به مدت طولانی از خودرو استفاده نمی‌کنید، باتری را از آن جدا نمایید.
- سعی کنید دو قطب باتری همیشه تمیز باشند.
- در فصول سرد، ماشین خود را در مکانی گرم قرار دهید تا باتری دچار مشکل نشود.
- باتری خودرو را زیاد جابه‌جا نکنید.
- اگر احساس کردید که سطح مایع کمی پایین آمده است به آن آب مقطر اضافه کنید.
بررسی وضعیت سلامت تجهیزات الکتریکی خودرو
از آنجایی که لوازم برقی خودرو انرژی الکتریسیته مورد نیاز خود را از باتری تامین می‌کنند، پس بروز مشکلات فنی در هر کدام از این وسایل، نشان از این موضوع دارد که در برق‌رسانی ماشین اختلال به وجود آمده است و طبیعتاً این آسیب‌ها تاثیر منفی خود را روی عمر مفید باتری می‌گذارند. بنابراین توصیه می‌شود که همواره اجزای برقی خودرو مثل دینام، موتور، سیستم روشنایی خودرو، شمع، وایر، کوئل و ... را به صورت دوره‌ای چک کنید و در صورت ایجاد اشکال در هر کدام از این قطعات، نسبت به تعویض به موقع آن‌ها اقدام نمایید.
عوامل موثر در کاهش طول عمر باتری خودرو
همان‌طور که گفتیم، طول عمر مفید باتری ماشین حدود 3 تا 5 سال است که این مدت بسته به نوع شرایط آب و هوایی و نحوه عملکرد خودرو متغیر خواهد بود. در قسمت زیر، عوامل موثر در کاهش طول عمر این قطعه را بیان شده است. با این حال، می‌توان با رعایت یکسری نکات از آن‌ها جلوگیری کرد و باعث افزایش عمر باتری شد.
استفاده زیاد از حد از چراغ‌های خودرو
چراغ‌های اضافی که روی خودرو نصب می‌شوند، فشار زیادی روی باتری اعمال می‌کنند و از عمر مفید آن می‌کاهند؛ بنابراین توصیه می‌شود که اگر به این چراغ‌ها نیاز ندارید، در ترافیک‌های سنگین چراغ‌های بزرگ را خاموش کنید. با این کار در مصرف سوخت نیز صرفه‌جویی خواهید کرد. این کار علاوه بر افزایش عمر باتری، از بازتاب نور به چشم راننده نیز جلوگیری می‌کند.
استفاده بیش از حد از کولر
روشن بودن مداوم کولر موجب درگیر شدن چند موتور مثل پمپ بنزین می‌شود و احتمال نوسان برق و سوختن آن‌ها را افزایش می‌دهد.
سرما و گرمای بیش از اندازه
گرمای زیاد صفحات داخلی، باتری را خراب می‌کند و از رسانایی الکتریکی آن می‌کاهد. توصیه می‌شود به صورت دوره‌ای، قطب‌های باتری را بررسی نمایید و اگر رسوب مواد سولفاته روی آن‌ها را مشاهده کردید، قطب‌ها را تمیز کنید. سرمای بیش از حد نیز عمر باتری را کم می‌کند؛ بنابراین سعی کنید در فصول سرد، ماشین خود را در مکان‌های گرم قرار دهید.
برق دزدی ماشین
اگر سیستم‌های الکترونیکی موجود در خودرو معیوب باشند، احتمال برق دزدی زیاد می‌شود. در صورتی که این مشکل برطرف نشود، عمر باتری زودتر از چیزی که انتظارش را دارید به پایان خواهد رسید. بررسی علت های برق دزدی ماشین؛ کلیک کنید.
معیوب بودن دینام
همان‌طور که قبلا هم گفتیم، وظیفه دینام شارژ کردن باتری است. اگر دیود دینام معیوب باشد، باتری را به مرور زمان تضعیف می‌کند. حتی می‌تواند در زمان خاموش بودن موتور هم، باعث تخلیه کامل باتری شود. تعویض و تعمیر دینام، یکی از اقدامات مهمی است که در صورت خرابی دینام ماشین باید انجام دهید.
خوردگی پایانه‌های باتری
یکی دیگر از دلایل اصلی خرابی باتری و کاهش طول عمر آن، استهلاک و خوردگی پایانه‌های باتری است. اگر اسید باتری در کانکتور نشت کند، سفت می‌شود و از اتصال موثر پایانه‌ها به نقاط مورد نیاز جلوگیری می‌کند. این موضوع، مانع از شارژ مجدد باتری توسط دینام می‌شود.
چه نشانه هایی به ما می فهماند که عمر مفید باطری ماشین به اتمام رسیده است؟
عمر باتری: اگر بیش از پنج سال از عمر باتری گذشته است و در این مدت است آن را تعویض نکرده‌اید، احتمالاً عمر آن تمام شده است.
روشن شدن چراغ چک: روشن شدن چراغ چک با مشکلات زیادی در خودرو مرتبط است؛ اما معمولا اولین چیزی که در این موارد بررسی می‌شود، باتری ماشین است.
موتور به سختی روشن می‌شود: موتور ماشین باید بلافاصله بعد از استارت زدن روشن شود. اگر موتور با سرعت همیشگی شروع به کار نمی‌کند، به احتمال زیاد باتری و دینام مشکل دارند.
کلام آخر
در این مطلب از اکسون پارت در مورد عمر مفید باتری خودرو و راهکار‌های افزایش آن صحبت کردیم. از آنجایی که باتری ماشین وظایف زیادی بر عهده دارد و با اجزای بسیاری در ارتباط است، پس نگهداری صحیح از این قطعه اهمیت بسیاری دارد. اگر باتری ماشین خراب شود، تاثیر منفی خود را روی قطعات دیگر هم می‌گذارد و مشکلات زیادی را به وجود می‌آورد؛ بنابراین بهتر است در مورد نگهداری از باتری ماشین، هرگز سهل‌انگاری نکنید و با تعویض به موقع این قطعه، از بروز مشکلات بزرگ بعدی جلوگیری نمایید.
