خودروهای خارجی همواره در داخل کشور، متقاضیان و مشتریان مخصوص به خود را دارند. بدون شک محدودیت در واردات این خودروها، برای این افراد خوشایند نبوده و می‌تواند خطرات متعددی برای صنعت خودرو به دنبال داشته باشد. حواشی و اخبار مختلفی در رابطه با واردات خودروهای خارجی منتشر می‌شود که میزان اعتبار و صحت آن‌ها اصلا مشخص نیست. در این مقاله به بررسی اخبار منتشر شده در این زمینه و وضعیت واردات خودرو و همچنین تأثیر این کار بر روی بازار خودرو می‌پردازیم.
تأثیر واردات خودرو در بازار
بدیهی است که وارد کردن خودروهای خارجی و عرضه آن‌ها به بازار، باعث به وجود آمدن تغییر و تحول‌های مختلفی در روند بازار می‌شود. در آذر 1401 وزیر صمت، رضا فاطمی امین اظهار کرد در صورتی که خودروهای وارداتی در شرایط و حالت غیرحرفه‌ای به بازار فروش عرضه شوند، با افزایش قیمت خودرو روبه‌رو می‌شویم. پس برای جلوگیری از این حالت و رانت احتمالی، باید تدابیر ویژه‌ای اندیشید. نخستین اقدام، عرضه خودروهای وارداتی در بورس کالا بوده و اقدام بعدی مربوط به سود بازرگانی متغیر است که باید به خزانه دولت بازگردد.
وزیر صمت با توضیحات بیشتر افزود که تمام کالاهای عرضه شده در بورس کالا، از وضعیت به مراتب بهتری برخوردار هستند. بورس فضای شفافی است که تمام نرخ‌ها و قیمت فروش و ... در آن کاملا مشخص هستند. این میزان از شفافیت در وضعیت عرضه و تقاضا و قیمت‌های پایانی، کمک می‌کند تا وضعیت بازار به صورت دقیق‌تری مورد رصد و بررسی قرار گرفته و شرایط بازار تا حد زیادی، متعادل شود.
پیش‌بینی زمان واردات خودرو به کشور
طبق اطلاعیه‌های وزارت صمت در مهر 1401، پس از تصویب آیین‌نامه اولیه در هیئت وزیران، تدوین دستورالعمل اجرایی مربوط به واردات خودرو نیز آغاز شد. در کارگروه‌های تخصصی، تمام تولیدکنندگان، واردکنندگان و همچنین سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی، حضور داشتند و مراحل تدوین دستورالعمل‌های جدید انجام شد. از تمام شرکت‌هایی که در حوزه واردات خودرو فعالیت می‌کنند نیز درخواست شد تا تمام برنامه‌های خود را به دفتر خودرویی وزارت صمت به صورت کامل ارسال کنند.
در نهایت، با توجه به تمام شرایط موجود، تصمیم به عرضه خودرو در بورس کالا گرفته شد تا خودروهای وارداتی به با کاهش میزان واسطه‌گری، به دست مردم برسند. همان‌طور که اشاره کردیم میزان شفافیت این بازار باعث می‌شود تا تمام قیمت‌های نهایی، سود شرکت واردکننده، هزینه‌های حمل و نقل و ... به دقت محاسبه و پرداخت شوند. بدیهی است که اصلی‌ترین هدف از واردات خودرو، دسترسی اقشار مردم به خودروهای وارداتی است. سقف ارزی اختصاص داده شده به این حوزه 1 میلیارد دلار است؛ پس برای اینکه تعداد خودروهای وارد شده متناسب با نیاز و تقاضای مردم باشد، شرکت‌های واردکننده باید به سقف ارزی نیز توجه ویژه‌ای داشته باشند.
شرایط واردات خودرو
واردات خودرو یک کار کلان است که به برنامه‌ریزی‌ها و پلن‌های مختلفی نیاز دارد تا در روند کار، به هیچ‌گونه مشکلی برنخورد. منوچهر منطقی، معاون حمل و نقل وزیر صمت، در شهریور 1401 شرایط اجرایی برای وارد کردن خودرو را به فعالان در این حوزه اطلاع داد.
-
ایجاد و یا استفاده از شبکه خدمات پس از فروش به شرح زیر:
- به ازای واردکردن هر 1000 خودرو، احداث یک نمایندگی پس از فروش
- الزام وجود یک نمایندگی پس از فروش برای واردات کمتر از 1000 خودرو
- تأمین تمام قطعات یدکی ضروری، قبل از واردات خودرو
- تأمین تمام تجهیزات، اسناد و آموزش نفرات مشغول در نمایندگی
- اعلام تمام فناوری‌های انتقال یافته در نمایندگی‌ها
-
داشتن تجربه کافی در واردات خودرو و یا همکاری با شرکت‌های مجرب در این زمینه
-
داشتن مجوز رسمی از تولیدکننده محصول برای تضمین ارائه خدمات پس از فروش و یا انتقال فناوری در صورت نیاز
-
اعلام تمام مشخصات فنی خودرو و قیمت آن
-
ارائه سطح انتقال فناوری از شرکت تولیدکننده در خودروهای اقتصادی، برای تولید در کشور
-
اولویت با واردات خودروهای اقتصادی برای توجه به سقف قیمت
تعیین بازه قیمتی برای خودروهای وارداتی
در اردیبهشت 1401، مهدی دادفر دبیر انجمن واردکنندگان خودرو اعلام کرد که طبق اظهارات نمایندگان مجلس، خودروهایی با سقف قیمتی 20000 هزار دلار امکان ورود به کشور را دارند و هیچ‌گونه محدودیت تعدادی برای آن‌ها در نظر گرفته نشده است. به صورت کلی، بازه قیمتی خودروهای وارداتی بین 700 میلیون تا 1.5 میلیارد در نظر گرفته شده است. همچنین وی افزود که واردات خودروهای شاسی‌بلند ممنوع بوده و این خودروها هنوز به کشور وارد نمی‌شوند. دادفر اضافه کرد که نوع و مدل خودروهای وارداتی باید توسط شرکت‌های واردکننده و نمایندگی‌ها به صورت کامل مشخص شود. همچنین اخذ استانداردهای خودرو نیز به عهده همین شرکت‌ها است؛ چراکه افراد نمی‌توانند برای این کارها اقدام کنند.
جناب مهدی دادفر بر این باور است که به علت اختلاف سطح کیفی و همچنین قیمت خودروهای وارداتی با محصولات داخلی، هیچ رقابت قیمتی بین این محصولات پیش نخواهد آمد. دادفر با سامانه فروش یکپارچه خودرو کاملا مخالف بوده و توضیح داد که تولیدکنندگان و واردکنندگان خودرو، کارگر دولت نیستند که قیمت محصولاتشان توسط دولت تعیین شود. طبق گفته او، دولت باید از یک روش و یا اهرم دیگر برای کنترل قیمت خودرو در سطح کشور استفاده کند.
برندهای مجاز و غیرمجاز در واردات خودرو
طبق اخبار منتشر شده در زمینه واردات خودرو و حواشی این داستان، محدودیت خاصی برای برندهای مختلف خودرو، اعمال نشده است. مطابق با برنامه‌های سازمان بودجه، اولویت واردات خودرو با گزینه‌های اقتصادی و قیمت مناسب است. به همین دلیل ممکن است محصولات برخی از برندها که در دسته برندهای لوکس و لاکچری قرار می‌گیرند و قیمت‌های بالا دارند، نتوانند به راحتی مانند محصولات چینی که عمدتا از قیمت مناسبی برخوردار هستند، به کشور وارد شوند. پس تاکنون طبق اخبار موجود، همه‌چیز بر اساس محدودیت قیمتی چیده شده است که باعث می‌شود محصولات برخی از برندها در فهرست خودروهای غیرمجاز برای واردات قرار بگیرند.
تأثیر ممنوعیت واردات بعضی از خودروهای در بازار
در این مدت که بحث ممنوعیت واردات خودرو به میان کشیده شده است، عده کثیری از کارشناسان و مسئولین بر این باورند که بازار خودروهای خارجی، هیچ‌گونه تأثیر و ارتباطی با خودروهای داخلی ندارد. اگر بخواهیم از این دیدگاه به موضوع نگاه کنیم، تنها ده درصد از سهم بازار به این دسته از خودروها اختصاص داده می‌شود و می‌توان گفت که ادعای درستی است، اما اگر همه‌چیز را دقیق‌تر مورد بررسی قرار دهیم، می‌توانیم متوجه اشتباه در این ادعا بشویم.
اگر متقاضیان خرید خودرو را درون یک هرم قرار دهیم، در رأس آن افرادی قرار می‌گیرند که توانایی خرید با مبلغ یک میلیارد تومان را دارند و می‌توانند به سراغ خرید خودروهای وارداتی بروند. حال اگر اعمال شرایط محدودیت و ممنوعیت واردات و سایر عوامل را در نظر بگیریم، قیمت این دسته از خودروها به محدوده دو میلیارد تومان می‌رسد. همین امر باعث می‌شود تا اکثریت این قشر از مردم به خرید خودروهای متوسط وارداتی روی آورند.
افزایش تقاضا در این محدوده، رشد قیمت را به دنبال دارد. همین موضوع، به صورت سلسله‌وار باعث افزایش قیمت در تمام رنج های قیمتی خودرو شده و توان خرید مردم را کاهش می‌دهد. در نهایت، کسانی که توان خرید پژو 206 یا پارس را داشتند، اکنون مجبور به خرید پراید یا تیبا می‌شوند و کسانی که در کف هرم بودند نیز توان خرید خود را به صورت کامل از دست می‌دهند.
در این حالت با ممنوعیت و محدودیت در واردات خودروهای خارجی، شاهد افزایش قیمت در خودروهای تولید داخل خواهیم بود. پس می‌توانیم نتیجه بگیریم که این موضوع می‌تواند بر روی کل بازار خودرو، تأثیر بسیار زیادی بگذارد. با اضافه کردن تأثیر سرمایه‌های کاذب، کالاهای قاچاق، سرمایه‌گذاری‌های کلان و همچنین دلالان به این وضعیت، می‌توانید متوجه شوید که اوضاع از آنچه که بیان کردیم هم پیچیده‌تر شده و افزایش قیمت در حالت بحرانی قرار می‌گیرد.
جمع‌بندی
ممنوعیت و محدودیت واردات خودرو، یکی از مسائل روز کشور است که اخبار متنوع و مختلفی درباره آن منتشر شده است. طبق اظهارات وزیر صمت، تمام اقدامات لازم و برنامه‌ریزی‌ها برای واردات خودرو انجام شده و تصمیم بر آن است که عرضه این خودروها از طریق بورس کالا باشد. به اعتقاد وی، عرضه از طریق بورس حالت شفاف‌تری دارد و می‌توان از طریق بررسی میزان عرضه و تقاضا، به تحلیل وضعیت بازار پرداخت.
این طرح مخالفین مختلفی دارد؛ از جمله آن‌ها دبیر انجمن واردکنندگان خودرو است که اظهار کرده دولت باید از سایر اهرم‌هایش برای کنترل قیمت خودرو استفاده کند؛ چراکه این طرح اصلا اقدام خوبی نیست. ممنوعیت واردات خودرو تأثیرات زیادی بر روی بازار خودروی ایران داشته که اصلی‌ترین موضوع آن، افزایش قیمت خودرو به میزان چشمگیر است.
