از آنجایی که خودروها به دلیل استفاده از انواع سوخت‌های فسیلی، آلاینده‌های فراوانی را وارد محیط زیست می‌کنند، اتحادیه اروپا تصمیم گرفت معیاری به عنوان استاندارد آلایندگی یورو معرفی کند. مطابق با این استاندارد، مقررات و قوانینی وضع شدند که حداکثر مقادیر مجاز گازهای خروجی از خودروها را تعیین کردند. به موجب این قوانین، فروش هر خودرویی که از این استاندارد تبعیت نکند، در کشورهای اتحادیه اروپا ممنوع است.
در این مطلب از اکسون پارت قصد داریم درباره تفاوت بنزین یورو ۴ و ۵ در میزان آلایندگی هوا و همچنین تاثیر و اهمیت آن‌ها بر محیط زیست صحبت کنیم. لطفا تا انتها همراه ما باشید.
استاندارد آلایندگی یورو چیست و چرا اهمیت دارد؟
در سال 1992 اتحادیه اروپا مجموعه‌ای از قوانین و مقررات را تحت عنوان استاندارد آلایندگی یورو وضع نمود. این قانون، مقادیر مجاز گازهای خروجی از اگزوز خودروها را معین می‌کند و طبق آن فروش هر خودرویی که مطابق با این استاندارد پیش نرود، ممنوع است. در واقع هدف اصلی از این استانداردها، به حداقل رساندن انتشار مواد شیمیایی مضر نظیر مونوکسید کربن، اکسیدهای نیتروژن، هیدروکربن‌ها و دیگر ذرات معلق در اتمسفر زمین هستند.
تاکنون 6 استاندارد آلایندگی یورو در جهان معرفی شده‌اند. استانداردهای آلایندگی یورو، بیشینه مقدار مجاز برای انتشار گازهای آلاینده ناشی از سوخت‌های فسیلی نظیر بنزین و گازوئیل را معین می‌کنند. با بالا رفتن عدد یورو در استاندارد سوخت، به همان نسبت سخت‌گیری‌های بیشتری نیز اعمال خواهد شد. یعنی مواد ناخالص بیشتری از ترکیب سوخت حذف می‌شوند و استاندارد سوخت بالاتر می‌رود. در ادامه مطلب قصد داریم درباره استانداردهای یورو 4 و یورو 5، تفاوت‌های آن‌ها و تاریخ اجرا شدن‌شان صحبت کنیم.
بنزین یورو 4
مطابق با استاندارد یورو 4، حد قابل قبول مونوکسید کربن برای موتورهای بنزینی به نصف مقادیر قبلی رسید. میزان مجاز انتشار اکسیدهای نیتروژن برای خودروهای دیزلی نیز به 250 میلی‌گرم در کیلومتر و برای خودروهای بنزینی به 80 میلی‌گرم در کیلومتر تقلیل یافت.
به باور بسیاری از کارشناسان محیط زیست، بین کاهش آلودگی هوا و بهبود کیفیت سوخت ارتباط مستقیمی وجود دارد. با این حال، این موضوع فقط یک مرحله از این سیکل است و تا زمانی که کیفیت احتراق هم در خودروها بهبود پیدا نکند، توزیع سوخت یورو 4 در کاهش میزان آلودگی هوا آن‌طور که باید محسوس نخواهد بود.
بر اساس استاندارد یورو 4، عدد اکتان و آلاینده‌های سوخت باید در یک محدوده قابل قبول قرار بگیرند. امروزه در برخی از پالایشگاه‌های کشور سوخت یورو 4 تولید می‌شود. برخی از پالایشگاه‌ها نیز هنوز موفق به تولید بنزین با این استاندارد نشده‌اند. مطابق با این استاندارد، عدد اکتان بنزین که نشان‌گر آرام سوزی و خشک سوزی بنزین در موتورهای بنزینی است، باید بالاتر از 91 باشد.
مشخصه دیگری که در اعمال استانداردسازی سوخت مصرفی برای خودروها مطرح می‌شود، مقدار بنزین موجود در سوخت است. از آنجایی که بنزن ماده‌ای خطرناک بوده و برای سلامتی بسیار مضر است، میزان بنزن مجاز در سوخت بنزین باید حداکثر یک درصد باشد.
از دیگر موادی که بخش اصلی ترکیب بنزین را تشکیل می‌دهند، مواد آروماتیک و حلقوی هستند. بر اساس استاندارد یورو 4 مقدار مجاز در نظر گرفته شده برای ترکیبات آروماتیک و حلقوی حداکثر 35 درصد است.
گوگرد نیز از دیگر ترکیبات بسیار مهم در سوخت بنزین مصرفی خودروها محسوب می‌شود. مطابق با استاندارد یورو 4 میزان گوگرد نباید از 50 PPM تجاوز کند. این در حالی است که در استانداردهای پیشین، حد قابل قبول برای این ماده 100 تا 600 PPM در نظر گرفته می‌شد.
به طور کلی، در استاندارد یورو 4 حد مجاز سختگیرانه‌ای برای بسیاری از ترکیبات خطرناک که به افزایش آلودگی هوا در شهرهای بزرگ منجر می‌شود، تعیین شده است. قطعاً اصلاح سوخت توزیعی در کشور و مطابق با استاندارد یورو 4، در بهبود شرایط کیفی کلان‌شهرها و سلامت ساکنین این مناطق نقش ویژه‌ای دارد.
تفاوت بنزین یورو 4 با بنزین سوپر
استاندارد یورو 4 در کشور ما به عنوان یک استاندارد مطلوب در زمینه تولید سوخت به حساب می‌آید. این نوع بنزین در حال حاضر از کیفیت بالاتری نسبت به بنزین سوپر بدون سرب برخوردار است. با این حال عدم آگاهی‌رسانی درست در این خصوص، باعث شده که بسیاری از افراد مخصوصاً دارندگان خودروهای خارجی، تمایل بیشتری به مصرف بنزین سوپر داشته باشند.
عدد اکتان بنزین سوپری که در اکثر جایگاه‌های سوخت عرضه می‌شود، 84 است. در حالی که عدد اکتان بنزین یورو چهار 95 بوده و به نسبت از کیفیت مطلوب‌تری برخوردار است.
تفاوت بنزین یورو 4 با بنزین معمولی
تفاوت اصلی بنزین معمولی و یورو ۴ به عدد اکتان و سطح آلایندگی ناشی از استفاده آن‌ها در پیشرانه‌های بنزینی ارتباط دارد. با استفاده از بنزین یورو ۴ آلایندگی‌های کمتری وارد جو می‌شود. همچنین عدد اکتان بنزین یورو ۴ بالاتر از بنزین معمولی است.
بنزین یورو 5
بعد از استاندارد یورو4، استاندارد یورو 5 در سال 2008 به بازار عرضه شد. در این استاندارد نیز محدودیت‌هایی برای انواع ترکیبات شیمیایی مثل کربن مونوکسید، هیدروکربن‌ها و اکسید نیتروژن وجود دارد که نسبت به قبلی کمی سختگیرانه‌تر است. در کل از تفاوت‌های عمده بنزین یورو 5 با یورو 4 می‌توان به تغییر در میزان تولیدی کربن مونوکسید، کاهش مقدار هیدروکربن و حذف گاز متان اشاره کرد.
یک تصور جا افتاده در بین مردم برای تشخیص بنزین یورو 4 و 5، توجه به رنگ بنزین است. می‌دانید که بنزین خام رنگ ندارد و در واقع این مواد افزودنی به بنزین هستند که در رنگ آن تغییراتی را ایجاد می‌کنند. به همین دلیل، تمام بنزین‌های موجود در بازار، در طیف رنگی بی‌رنگ تا سبز و صورتی یافت می‌شوند.
در کل، به خاطر داشته باشید که توجه به رنگ بنزین معیار کافی برای تشخیص نوع استاندارد سوخت نیست. چرا که بنزین یورو 4 و 5 به خاطر ترکیبات متفاوتشان در رنگ‌های متنوعی در بازار موجودند.
با اینکه بنزین یورو 5 استانداردهای آلایندگی بهتری نسبت به یورو 4 و موارد قبلی دارد؛ اما نباید این گونه تصور شود که این نوع بنزین پاک‌ترین و مناسب‌ترین نوع سوخت است. با این حال، این نوع بنزین به خاطر حذف بسیاری از مواد مضر، سهم بیشتری در کاهش آلودگی هوا دارد.
همان‌طور که گفتیم، تاکنون 6 استاندارد یورو در کشورهای اروپایی اجرا شده که هدف آن‌ها حفاظت هر چه بیشتر از محیط زیست و کاهش ذرات معلق در هوا است. به طور قطع و با جدی‌تر شدن خطر آلودگی هوا و اثرات زیان‌بار آن بر سلامتی انسان و محیط زیست، این قوانین سختگیرانه‌تر نیز خواهند شد.
حد مجاز انتشار گاز در بنزین با استاندارد آلایندگی یورو 5 درصد‌های زیر را شامل می‌شود:
- ترکیبات آروماتیک و حلقوی: حداکثر 35 درصد
- الفین: حداکثر ۱۸ درصد
- بنزن: حداکثر یک درصد
- اکسیژن: حداکثر 7 درصد
- سولفور : 10 PPM
- سرب: کاملا عالی از سرب
مطابق با قانون هوای پاک در کشور، تمام خودروها تا سال 1398 باید خود را به استاندارد یورو 5 می‌رساندند. البته به خاطر تحریم‌ها این قانون تا فروردین ماه سال 1399 تمدید شد. در این سال‌ها ایران خودرو و سایپا تلاش‌های بسیاری کردند تا خود را به کیفیت‌های تعیین‌شده در این استانداردهای آلایندگی برسانند. به طوری که از بین تولیدات ایران خودرو، پژو 206 تیپ 2 از پاییز سال 1398 با استاندارد یورو 5 تولید شد. شرکت سایپا درصد کمی از تولیدات خود را با این استاندارد آلایندگی روانه بازار کرد که از نمونه‌های آن می‌توان خودروهای ساینا و کوییک را نام برد.
امروزه اکثر بنزین تولیدی کشور از استاندارد یورو 4 برخوردار است. بسیاری از کارشناسان معتقدند به خاطر تفاوت اندک بنزین یورو 4 و بنزین یورو 5، بسیاری از خودروهایی که با استاندارد یورو 5 تولید شده‌اند، می‌توانند از بنزین یورو 4 نیز استفاده کنند.
با افزایش تعداد خودروهای شهری می‌توان بخش اعظم آلودگی هوای کلان‌شهرها را به سوخت خودروها نسبت داد. مطمئناً استفاده از استانداردهای آلایندگی یورو 4 و 5 می‌تواند راه حل مفیدی برای مدیریت بحران آلودگی هوا در شهرهای بزرگ باشد.
طبق جدیدترین اخبار در خصوص توزیع بنزین یورو 5 در کشور، تولید این سوخت توسط وزارت نفت در دست پیگیری است و به زودی پالایشگاهی در زمینه ساخت این نوع بنزین در شهر اصفهان آغاز به کار خواهد کرد.
کلام آخر
در این مطلب از اکسون پارت ویژگی‌های هر دو بنزین یورو 4 و 5 را بررسی کردیم و به ذکر تفاوت‌های این دو استاندارد آلایندگی پرداختیم. همان‌طور که متوجه شدید، بنزین یورو 5 از کیفیت مطلوب‌تری نسبت به یورو 4 برخوردار است؛ اما این به معنای بی‌کیفیت بودن بنزین یورو 4 نیست. شما می‌توانید با استفاده از بنزین یورو 4 در خودروی شخصی خود، هم هزینه‌های رفت و آمد‌تان را کاهش دهید و هم در پاکیزگی محیط زیست سهیم باشید.
