انژکتورها از اجزای حیاتی سیستم سوخت‌رسانی در موتورهای احتراق داخلی محسوب می‌شوند. برخی از پارامترهای سوزن انژکتور مانند شکل هندسی آن، اندازه سوراخ سوزن و تعداد سوراخ‌ها بر ویژگی‌های احتراق، عملکرد، طول عمر موتور، دوام مکانیکی و همچنین میزان آلایندگی پیشرانه تاثیر می‌گذارند.
طراحی سوزن انژکتور سوخت، در بازده و عملکرد بهتر موتورهای دیزلی مدرن بسیار مهم است. این طراحی باید به گونه‌ای باشد که الزامات موتوری که برای آن در نظر گرفته شده است را برآورده کند و از لحاظ مصرف سوخت و میزان آلایندگی تولید شده در شرایط ایده آل باشد. در این مطلب از اکسون پارت قصد داریم وظایف انژکتورهای سوخت را دقیق‌تر بررسی کنیم و به مشخصات فنی انواع سوزن انژکتور پراید بپردازیم.
انژکتور چیست و سوزن انژکتور چه وظایفی را بر عهده دارد؟
انژکتورها قطعاتی الکترومکانیکی هستند که سوخت را با اندازه‌های دقیق در بازه‌های زمانی مشخص به داخل موتور می‌فرستند. انژکتورهای سوخت بخشی از سیستم سوخت‌رسانی محسوب می‌شوند که در موتورهای احتراق داخلی به کار می‌روند. وظیفه این قطعات تامین سوخت مورد نیاز برای این نوع موتورها است.
روند کار بدین صورت است که ابتدا سوخت، تحت فشار قرار می‌گیرد و از فیلتر عبور می‌کند، بعد از آن به داخل یک بدنه تزریق می‌شود. این بدنه توسط یک فنر نگه داشته شده است و سوزن انژکتور در آن از نشت سوخت به بیرون از محفظه جلوگیری می‌کند. وقتی محفظه پر شد، یک سیم‌پیچ برقی پیستون را به عقب می‌برد و نوک انژکتور را باز می‌کند؛ بدین ترتیب سوخت پاشیده می‌شود. در واقع پس از اینکه جریان الکتریکی به سیم‌پیچ داخل انژکتور رسید، به آن خاصیت آهنربایی می‌دهد. درست در همین موقع سوزن انژکتور به سمت بالا هدایت شده، باز می‌شود و سوخت را از سر سوزن خارج می‌کند.
سوراخ‌های سوزن انژکتور پراید بسیار ریز هستند و سوخت در مدت زمان بسیار کوتاه و با فشار ۲ الی ۳ بار از آن خارج می‌شود؛ بنابراین سوخت تزریق شده در حالت غبارمانند یا پودری وارد محفظه احتراق می‌شود. پس از آنکه انرژی شیر برقی به اتمام رسید، سوزن با استفاده از یک فنر به عقب رانده شده و نوک سوزن بسته می‌شود. کل این فرآیند در کسری از ثانیه صورت می‌گیرد و عملکرد آن بسته به بازدهی و کارایی موتور متفاوت است. سوزن انژکتور از ورودی سوخت، فیلتر، فنر بازگرداننده، تزریق سوخت، پوسته، هسته، سیم پیچ و سوکت برقی تشکیل شده است.
انواع سوزن انژکتور پراید
سوزن انژکتور تک سوراخ
همانطور که از نام آن پیداست، این نوع سوزن تنها دارای یک سوراخ برای خارج کردن سوخت است. هر چه تعداد خروجی های سوخت افزایش پیدا کند، بازده کلی و تاثیر آن در سیستم سوخت‌رسانی نیز افزایش می‌یابد.
سوزن انژکتور سه سوراخ و چهار سوراخ
این نوع سوزن‌ها از سه یا چهار سوراخ برای خروج سوخت استفاده می‌کنند و همانطور که گفتیم کارایی آن‌ها از انژکتورهای تک سوراخ بیشتر است.
تفاوت انواع سوزن‌های انژکتور پراید
همانطور که گفتیم سوزن‌های انژکتور پراید در سه نوع تک سوراخ، سه سوراخ و چهار سوراخ تولید می‌شوند. سوزن‌های تک سوراخ در خودروهای سبکی مانند پراید، پژو ۲۰۶ تیپ ۱ و ۲ و پژو آردی استفاده می‌شوند. در خودروی پراید ساژم، معمولاً دو نوع سوزن تک سوراخ با سوکت بیضی شکل و یا تک سوراخ با سوکت مربعی به کار گرفته می‌شود. سوزن‌های انژکتور تک سوراخ، سه سوراخ و چهار سوراخ در میزان پاشیدن سوخت و نوع پاشیدن با یکدیگر تفاوت دارند. هر چقدر تعداد سوراخ انژکتور بیشتر باشد، سوخت به صورت پودری‌تر پاشیده می‌شود. به‌طوریکه سوزن‌های چهار سوراخ، اسپری منظم‌تر و غبارگونه‌تری دارند.
معمولا در خودروی پراید از سوزن انژکتور تک سوراخ استفاده می‌شود. اگر بخواهیم در این خودرو از انواع دیگر سوزن استفاده کنیم، رعایت یکسری نکات ضروری است. مثلاً اینکه سوزن‌ها حتماً باید یکدست باشند؛ بنابراین حتما از ۴ عدد سوزن شبیه هم استفاده کنید. یعنی شما باید هر چهار سوزن قبلی خودرو را عوض کنید و به جای تک سوراخ از انواع دیگر آن استفاده نمایید.
علاوه بر همسان بودن سوزن‌ها، برنامه ECU نیز باید تغییر کند؛ زیرا پیش از تعویض سوزن‌ها، خودروی پراید شما برای نوع تک سوراخ برنامه‌ریزی شده بود و اکنون باید برنامه‌ریزی مجدد روی آن صورت بگیرد.
اگر موارد ذکر شده هنگام تعویض سوزن انژکتور رعایت نشود، خودرو با افزایش مصرف سوخت و آلایندگی بیش از حد مواجه خواهد شد و در عملکرد کلی آن اختلال ایجاد می‌شود؛ اما در صورتی‌که تمام این موارد به شکل اصولی و دقیق انجام شوند، خودروی پراید شما عملکرد روان‌تری خواهد داشت و پر شتاب‌تر خواهد شد.
نشانه‌های خرابی سوزن انژکتور پراید
سوزن انژکتور هم مانند هر وسیله مصرفی دیگری، ممکن است روزی خراب شود و نیاز به تعمیر پیدا کند. کوتاهی در تعمیر این قطعه حیاتی به مرور زمان در عملکرد و کارایی خودرو نیز موثر خواهد بود و بازده آن را کاهش می‌دهد. استفاده از سوخت‌های بی‌کیفیت، خراب شدن سوزن انژکتور را تسریع می‌کند. در چنین مواقعی عملیات سوخت‌رسانی دچار اختلال شده و خودرو نیز دارای مشکلات متعددی خواهد شد.
علائم و نشانه‌هایی وجود دارند که مشاهده آن‌ها به راننده می‌فهماند که سوزن انژکتور ایراد پیدا کرده است. در بعضی موارد عیب و ایراد سوزن با پاک کردن برطرف می‌شود؛ اما گاهی اوقات باید سوزن انژکتور کاملاً تعویض شده و قطعه جدید جایگزین گردد. عمر مفید سوزن انژکتور به شرکت سازنده آن، نحوه کار با خودرو و تعداد کیلومتر کارکرد بستگی دارد. نمونه‌هایی از علائم ذکر شده عبارتند از:
- لرزیدن موتور ماشین
- افزایش مصرف سوخت
- بد استارت خوردن خودرو
- ریپ زدن ماشین به خصوص در سربالایی‌ها
- شتاب‌گیری بد ماشین و کندی آن هنگام شتاب‌گیری
- خاموش شدن ناگهانی خودرو
- خروج دود سیاه از اگزوز ماشین
نحوه عیب‌یابی سوزن انژکتور پراید
استفاده از دستگاه دیاگ: یکی از روش‌های بررسی خرابی سوزن انژکتور، دیاگ زدن خودرو است. بدین صورت که تعمیرکار با خواندن کد خطای دستگاه متوجه نقص در سیستم انژکتور می‌شود.
بررسی از طریق مقدار مقاومت انژکتور: مقاومت استاندارد و مناسب برای انژکتورها در بازه 11 تا 17 قرار دارد. متخصصان برای بررسی این پارامتر، از دستگاه‌های انژکتور شور استفاده می‌کنند.
انواع سیستم‌های تزریق سوخت
سیستم تزریق سوخت تک نقطه یا TPI
سیستم تزریق سوخت تک نقطه، اولین و ساده‌ترین نوع تزریق سوخت است. تزریق تک نقطه‌ای برای برخی از خودروسازان به صورت پله‌ای به سوی سیستم‌های چند نقطه‌ای بود که نسبت به کاربراتور کنترل بهتری روی تنظیم سوخت داشت. هزینه این سیستم نسبت به کاربراتورهای قدیمی کمتر و سرویس آن نیز آسان‌تر است.
سیستم تزریق سوخت چند نقطه‌ای یا MPFI
سیستم تزریق سوخت چند نقطه، یک نازل انژکتور جداگانه را به هر سیلندر و درست در خارج از درگاه ورودی آن، به سیلندر‌ها اختصاص می‌دهد. به همین دلیل است که گاهی اوقات این سیستم را با نام تزریق پورت نیز می‌شناسند. در این نوع سیستم شلیک بخار سوخت به دریچه ورودی تقریباً تضمین می‌کند که سوخت کاملاً به داخل سیلندر تزریق شده است. MPFI سوخت را با دقت بهتری نسبت به TPI تزریق می‌کند و احتمال تراکم یا جمع شدن سوخت در منیفولد ورودی را به حداقل می‌رساند.
خودرویی که از سیستم سوخت‌رسانی تک نقطه یا کاربراتوری استفاده می‌کند، باید از جنسی ساخته شود که گرمای موتور را به بیرون هدایت کند. این مورد در موتورهای مجهز به MPFI غیر ضروری است و می‌توان منیفولد ورودی را از مواد سبک‌تر یا حتی پلاستیک هم انتخاب کرد.
بررسی ویژگی‌ها و مزایای سیستم اسپری سوخت چند نقطه‌ای نسبت به تک نقطه‌ای
سیستم‌های اسپری سوخت چند نقطه‌ای از چند جزء اصلی انژکتور، ریل سوخت، پمپ سوخت، واحد کنترل پیشرانه، حسگر فشار سوخت و حسگرهای مختلف دیگر تشکیل شده‌اند و از چندین انژکتور برای سوخت‌رسانی به هر سیلندر استفاده می‌کنند. این کار از طریق یک دریچه ورودی که در قسمت بالای شیر ورودی قرار دارد انجام می‌شود.
حسگر فشار سوخت سیستم تزریق سوخت چند نقطه‌ای با ریل سوخت از طریق ورودی و خروجی عمل می‌کند و وظیفه‌ای که بر عهده دارد، کنترل جریان سوخت است. تنظیم زمان باز شدن دریچه خروجی و مقدار سوخت قابل برگشت هم، بر عهده دیافراگم و فنر فشار است. فشار درونی منیفولد ورودی پیشرانه بسته به سرعت و بار پیشرانه متفاوت است. در خودروهای امروزی بیشتر از سیستم تزریق سوخت چند نقطه‌ای استفاده می‌شود. این سیستم سوخت‌رسانی مزایای بسیاری نسبت به تنظیمات کاربراتوری قدیمی دارند که عبارتند از:
انتشار حداقل ترکیبات کربنی
خودروهای دارای سیستم تزریق سوخت چند نقطه‌ای مصرف سوخت بهینه‌ای دارند و نسبت به خودروهای مشابه با تنظیمات کاربراتوری قدیمی، کربن کمتری تولید می‌کنند. همین موضوع آلودگی ناشی از انتشار گازهای گلخانه‌ای وسایل نقلیه را تا حد بسیار زیادی کاهش می‌دهد.
بهره‌وری سوخت
در این نوع سیستم سوخت‌رسانی از انژکتورهای سوخت متعددی برای هر سیلندر استفاده می‌شود که هر کدام از آن‌ها سوخت را در مقادیر اندازه‌گیری شده و استاندارد آزاد می‌کنند. بدین ترتیب هدر رفت سوخت به حداقل خواهد رسید و بهره‌وری آن افزایش پیدا می‌کند. علاوه بر این، با کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری خودرو به مالک آن نیز کمک خواهد شد.
پالایش بهتر پیشرانه
سیستم تزریق سوخت چند نقطه‌ای ارتعاشات کمتری نسبت به انواع تک نقطه‌ای دارد و فرآیند احتراق در آن به خوبی صورت می‌گیرد. همین عامل باعث بهبود سطح پالایش ارائه شده توسط پیشرانه و عملکرد بهتر خواهد شد.
بهبود کارایی موتور
در سیستم MPFI سوخت به میزان بسیار دقیق برای موتور تامین می‌شود. نسبت هوا به سوخت در این سیستم کاملا بهینه است و احتراق به صورت کارآمدتر صورت می‌گیرد؛ همین موضوع عملکرد بهتر موتور را تضمین می‌کند. MPFI این کار را با تنظیم دقیق توزیع سوخت به سیلندر‌های سوخت‌رسانی انجام می‌دهد. توزیع دقیق سوخت به هر سیلندر، باعث پاسخگویی بهتر موتور به ورودی‌های ناگهانی گاز نیز خواهد شد.
جمع بندی
در این مطلب از اکسون پارت به بررسی مشخصات فنی سوزن انژکتور پراید پرداختیم. همانطور که گفتیم سوزن انژکتور یک قطعه مصرفی بوده و دارای طول عمر مفید معینی است. بعد از اینکه عمر این قطعه به پایان رسید، باید آن را تعویض کرد. دقت کنید که سوزن انژکتور را حتماً از شرکت‌های معتبر خریداری کنید.
یک سوزن انژکتور باکیفیت علاوه بر اینکه مصرف سوخت را کاهش می‌دهد، از آسیب رساندن به سیستم سوخت‌رسانی و قطعات دیگر خودرو نیز جلوگیری خواهد کرد. علاوه بر مد نظر داشتن جنبه کیفی این قطعه، حتما انژکتوری را انتخاب کنید که دارای ضمانت باشد و از طرف شرکت گارانتی شود. بسته‌بندی محصول نیز بسیار مهم است. یک جنس با کیفیت و اصل همیشه در بسته‌بندی‌های زیبا و اصولی به مشتریان عرضه می‌شود تا محصول داخل آن کاملا محافظت شود.
