با افزایش تعداد خودروها در سطح خیابان‌ها و جاده‌ها، آمار تصادفات و مرگ و میر افراد نیز بالا رفت. از همین رو، دولت‌ها کم‌کم به فکر راه چاره‌ای برای افزایش ایمنی خودروها و مسافران افتادند. در همین راستا، لیستی تهیه شد که در آن خودروسازان ملزم به رعایت برخی موارد برای تولیدات خود شدند.
کاهش تصادفات رانندگی، ایمنی خودروها در جاده و خیابان، ایمنی سرنشینان و عابران پیاده و ... همگی از دلایلی بودند که رعایت استانداردهای 85گانه برای تولید و عرضه خودروها را مهم تلقی می‌کرد. در این مطلب از اکسون پارت تولیدکننده قطعات یدکی خودرو، قصد داریم نگاهی دقیق به مفهوم و محتوای این استانداردها و میزان تاثیرگذاری آن‌ها در افزایش ایمنی و کیفیت تولیدات خودروهای داخلی داشته باشیم.
دسته‌بندی استانداردهای خودرویی کشور
استانداردهای خودرویی کشور در چهار گروه اصلی دسته‌بندی می‌شوند که عبارتند از:
1- استانداردهای همولوگیشن
بخش اعظم استانداردهای 85گانه خودرویی کشور در این زیر‌مجموعه قرار می‌گیرند. منظور از همولوگیشن تایید قطعات و مجموعه‌های خاص در خودرو و انطباق آن‌ها با ضوابط و استانداردهای مربوطه است. به عنوان مثال می‌توان به استانداردهای مربوط به موقعیت چراغ‌ها، پلاک و ... اشاره کرد. هدف از وضع این قوانین، یکسان‌سازی ویژگی‌های ظاهری خودروهای تولیدی و وارداتی به کشور است که قطعاً هیچ ارتباطی با ایمنی و تضمین کیفیت خودرو فارغ از اینکه در داخل تولید شده باشد یا خارج از آن، ندارد. لازم به ذکر است که علت اصلی عدم تایید برخی از محصولات روز دنیا با برندهای برجسته، عدم تطابق با این دسته از استانداردها است.
2- استانداردهای مربوط به اجزا و تجهیزات جانبی خودرو
خودرو از قطعات گوناگونی تشکیل شده است و هر قطعه به عنوان محصولی از یک کارخانه، باید خود را با استانداردهای اجباری موسسه استاندارد، مطابقت دهد تا در کنار تضمین سلامت و امنیت سرنشینان خودرو، اجازه تولید و عرضه در بازار را پیدا کند. اقلام و قطعات گوناگونی مانند رینگ، لنت ترمز، لاستیک، برف پاک‌کن، سیستم گرمایش، تهویه مطبوع، شیشه ایمنی و ... در خودرو به کار رفته‌اند که هر کدام مسئول استانداردهای اجباری هستند و تنها در صورت رعایت ضوابط مربوطه، امکان عرضه و تولید پیدا می‌کنند.
3- استانداردهای آلایندگی در خودرو
خودروها به علت استفاده از بنزین و گازوئیل، آلاینده‌های بسیاری را در هوا منتشر می‌کنند و محیط زیست را آلوده می‌سازند. این عوامل سبب شد تا در سال 1992 اتحادیه اروپا مجموعه‌ای از قوانین را تحت عنوان استانداردهای آلایندگی یورو وضع کند که طبق آن میزان مجاز گازهای خروجی از اگزوز خودروها تعیین می‌شد. بر اساس برنامه‌ریزی‌های اولیه، تمام خودروهای تولید داخل باید تا سال ۱۳۹۸ خود را به این سطح از استاندارد می‌رساندند؛ اما به علت تحریم‌های موجود، این زمان بارها و بارها تمدید شد. با این حال هنوز هم امکان تولید و عرضه بنزین با کیفیت یورو 5 در کشور وجود ندارد.
4- استانداردهای ایمنی
چالش برانگیز‌ترین و مهم‌ترین قسمت از مجموعه استانداردهای 85گانه خودرو در کشور، شامل استانداردهای ایمنی می‌شود. سیستم‌های ایمنی نقش اصلی را به عنوان عامل کاهش‌دهنده ریسک تصادفات و سوانح رانندگی دارند و قطعا خودرویی که از استانداردهای لازم در این زمینه بی‌بهره باشد، آمار تصادفات بالایی دارد.
دسته‌بندی سیستم‌های ایمنی در خودرو
به طور کلی سیستم‌های ایمنی در خودرو به دو دسته اصلی تقسیم‌بندی می‌شوند:
سیستم ایمنی فعال
سیستم ایمنی فعال به تجهیزاتی گفته می‌شود که هنگام استارت خودرو شروع به فعالیت کرده و از تصادفات نابه‌هنگام جلوگیری می‌کنند. بخشی از این تجهیزات که مانع بروز تصادفات می‌شوند، عبارتند از: کمربند ایمنی، کیسه هوا و ...
سیستم‌های ایمنی فعال در دو دسته پایدارکننده خودرو و هشدار‌دهنده به راننده قرار می‌گیرند که در ادامه توضیحات بیشتری در مورد آن‌ها خواهیم داد.
سیستم ایمنی پایدارکننده خودرو: منظور از سیستم‌های پایدارکننده خودرو، مجموعه‌ای از تجهیزات الکترونیکی و مکانیکی است که وظیفه حفظ پایداری خودرو به خصوص هنگام عبور از پیچ‌ها، ترمزگیری، شتاب گرفتن روی سطوح لغزنده و ... را بر عهده دارد. این سیستم‌ها جدید‌تر هستند و روز به روز با پیشرفت فناوری از لحاظ کیفی و کمی گسترش پیدا می‌کنند. برخی از سیستم‌های ایمنی پایدارکننده خودرو عبارتند از:
- سیستم ترمز ضد قفل (ABS)
- سیستم ترمز با قابلیت تقسیم الکترونیکی بر روی هر چرخ و بر حسب وزن اعمال‌شده (EBD)
- سیستم ترمز هوشمند (EBA)
- سیستم کنترل پایداری خودرو در سربالایی (HAC)
برخی از شرکت‌های خودروسازی این تکنولوژی‌ها را با نام‌های متفاوت به کار می‌گیرند. مثل سیستم TCS که در برخی شرکت‌های خودروسازی با نام ASR نیز شناخته می‌شود.
سیستم‌های ایمنی هشدار‌دهنده: این سیستم‌ها در مواقعی که راننده از عوامل ایمنی در رانندگی غافل است یا خطراتی او و دیگر سرنشینان را تهدید می‌کند، فعال می‌شوند. سیستم هشدار‌دهنده با هشدار به موقع به راننده، از ایجاد تصادفات و آسیب به خودرو، سرنشینان و عابرین پیاده جلوگیری می‌کند.
سیستم‌های ایمنی غیرفعال
سیستم‌های ایمنی غیرفعال هم وظیفه کاهش تلفات و صدمات را بعد از به وجود آمدن تصادفات بر عهده دارند. مانند کمربند‌های ایمنی، ایربگ‌ها، سیستم فیوز قفل‌کن و ... .
امروزه خودروسازان سعی دارند که هر دو سیستم ایمنی فعال و غیرفعال را در خودروها بهبود بخشند. در واقع اولویت این است که از بروز تصادفات با کمک سیستم ایمنی فعال جلوگیری شود و در صورتی که تصادفی رخ داد، تلفات و صدمات ناشی از آن به کمترین میزان ممکن برسد.
تجهیزات ایمنی در خودروها
سیستم ترمز ضد قفل (ABS)
سیستم ترمز ABS را می‌توان اولین سیستم پایداری در خودرو دانست که برای نخستین بار در سال 1978 در خودروی بنز مورد استفاده قرار گرفت. اگر خودرو فاقد ترمز ABS باشد، با قرار‌گیری پای راننده روی پدال ترمز و فشار دادن آن، چرخ‌های خودرو در صورت لغزنده بودن جاده، قفل می‌شوند و راننده کنترل خود را از دست می‌دهد. در واقع هدف از طراحی ترمز ABS حفظ کنترل خودرو در چنین شرایطی است؛ بنابراین دیگر لازم نیست که پدال ترمز چندین بار فشار داده شود. چرا که سیستم ABS خودش به طور اتوماتیک این کار را انجام می‌دهد.
سیستم EBD
این سیستم نوعی کمک ترمز محسوب می‌شود و وظیفه توزیع الکترونیکی نیروی ترمز را در بین چرخ‌ها بر عهده دارد که متناسب با وزن وارد شده به هر چرخ صورت می‌گیرد. بدین ترتیب فرایند ترمزگیری به نحو احسن انجام می‌شود. در سیستم ترمز EBD با افزودن بار اضافه یا افزایش تعداد سرنشینان، نیروی ترمز وارد شده به چرخ‌ها تغییر پیدا می‌کند.
سیستم ESP
سیستم ESP ترمز چهار چرخ اتومبیل را به خصوص در پیچ‌ها کنترل می‌کند. ESP با اعمال ترمز به صورت جداگانه روی هر کدام از چرخ‌ها، خودرو را حول آن چرخ دوران می‌دهد. بدین صورت جلوی انحراف خودرو که معمولاً در اثر بیش‌فرمانی یا کم‌‌فرمانی در سر پیچ‌ها به وجود می‌آید، گرفته می‌شود.
سیستم EBA یا BAS (سیستم ترمز هوشمند)
سیستم EBA یا دستیار ترمز، یکی دیگر از ویژگی‌های ایمنی خودرو است که به منظور کمک به رانندگان هنگام توقف‌های اضطراری، مقداری صحیح از نیرو را روی ترمزهای خودرو وارد می‌کند. یعنی در شرایطی که راننده به دلیل استرس نتواند حداکثر مقدار نیرو را روی پدال ترمز اعمال نماید، کمک‌ترمز به یاری او می‌آید و نیروی بیشتری روی پدال ترمز وارد می‌کند. این امر باعث می‌شود خودرو در مسافت کوتاه‌تری متوقف شده و از برخورد و بروز حوادث جلوگیری به عمل آید.
سیستم CBC
این سیستم قابلیت تقسیم الکترونیکی نیروی ترمز را بین چرخ‌ها و بر اساس سرعت هر چرخ دارا است. بدون CBC پایداری خودرو هنگام ترمزگیری در پیچ‌ها بسیار پایین می‌آید و ممکن است خودرو منحرف شود.
سیستم HAC
سیستم HAC یا سیستم کمک و کنترل به آغاز حرکت در سربالایی، به راننده کمک می‌کند هنگامی که در یک سطح شیبدار متوقف است و می‌خواهد به سمت بالا حرکت کند، از حرکت رو به عقب خودرو جلوگیری شود. HAC از طریق چند حسگر، شیب را تشخیص می‌دهد. به طوری که با رها کردن پدال ترمز توسط راننده، خودرو سر جای خود ایستاده و به عقب نمی‌رود.
کلام آخر
در این مطلب از اکسون پارت، استانداردهای روز ایمنی خودروها را بررسی کردیم. این روزها سیستم‌های ایمنی خودرو از جزئیات بسیار مهم خودروها تلقی می‌شوند و کاهش چشمگیر سوانح و ضررهای مالی و جانی را با خود به همراه دارند. قطعاً تلخ‌ترین حوادث رانندگی در خودروهایی اتفاق می‌افتد که استانداردهای ایمنی لازم را ندارند. در مقابل، هر چقدر تعداد این سیستم‌ها بیشتر باشد، خودرو امن‌تر است و هنگام تصادفات آسیب کمتری به سرنشینان خودرو وارد می‌شود.
