انژکتور یک قطعه الکترومکانیکی است که در قسمت ورودی سیلندر قرار گرفته و وظیفه آن تنظیم سوخت مورد نیاز و رساندن آن به سیلندر است. پیش از این‌ها انژکتور یا سیستم اسپری سوخت، فقط برای موتورهای دیزلی طراحی شده بود؛ ولی امروزه در موتورهای بنزینی، دیزلی، گاز سوز و دوگانه سوز هم به کار می‌رود. این قطعه، سوخت مورد نیاز را به درون سیلندر اسپری می‌کند تا انرژی به احتراق تبدیل شود و خودرو حرکت کند.
در خودروهای قدیمی، کاربراتور‌ها وظیفه سوخت رسانی را انجام می‌دادند که به دلیل استهلاک بالای آن‌ها و هدررفت سوخت، کم‌کم استفاده از آن‌ها منسوخ شد و انژکتور جای آن‌ها را گرفت. در این مطلب از اکسون پارت قصد داریم راهنمایی کاملی در خصوص عیب‌یابی انژکتور خودرو به شما ارائه کنیم؛ اما پیش از آن، نحوه عملکرد سیستم اسپری سوخت و اجزای تشکیل دهنده آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
نحوه عملکرد انژکتور خودرو
انژکتور، سوخت را به صورت پودر مانند به درون سیلندر می‌پاشد. این کار باعث می‌شود که سوخت به طور کامل در محفظه احتراق قرار گیرد و از سوختن ناقص آن جلوگیری شود. انژکتور به طور مستقیم با ECU در ارتباط است تا میزان اسپری سوخت به صورت استاندارد و کاملا دقیق صورت گیرد. اگر میزان سوخت رسانی کمتر از حد استاندارد باشد، در عملکرد خودرو اختلال به وجود می‌آید و منجر به ریپ زدن خودرو خواهد شد. با سوخت رسانی زیاد هم، فرآیند احتراق به درستی صورت نمی‌گیرد و خودرو کارکرد مناسبی نخواهد داشت.
وقتی دریچه هوا باز می‌شود، انژکتور بر اساس یک زمان‌بندی تنظیم شده، مقدار مشخصی از سوخت را به درون سیلندر تزریق می‌کند. بعد از آن شمع جرقه زده و هوای درون سیلندر مشتعل می‌شود. با احتراق هوای درون سیلندر، این قطعه حرکت کرده و با رفتن به سمت پایین، خودرو را به حرکت در‌می‌آورد. پس از اینکه سیلندر به سمت پایین کشیده شد، سوپاپ‌های هوا مجددا به جای نخست خود بازگشته و دریچه خروج دود باز می‌شود.
اجزای مهم تشکیل دهنده انژکتور خودرو
- پمپ سوخت فشار قوی
- لوله‌های سوخت رسانی
- تنظیم‌کننده
- نازل
- حسگرها
- حسگر تشخیص موقعیت دریچه هوا
- حسگر دمای آب
- حسگر ولتاژ برق
- حسگر فشار دریچه هوا
- حسگر سرعت موتور
همچنین برای بررسی کامل اجزای سیستم انژکتور ماشین کلیک کنید و مقاله مربوط را مطالعه فرمایید.
تفاوت انژکتور و کاربراتور
همان‌طور که قبلا هم گفتیم، در خودروهای قدیمی از کاربراتور به جای انژکتور استفاده می‌شد. هدررفت بی‌رویه سوخت و استهلاک بالای کاربراتور‌ها باعث شد که خودرو‌سازها کم‌کم انژکتور را جایگزین کاربراتور کنند و تفاوت انژکتور و کاربراتور را ایجاد کنند. کاهش آلودگی هوا، مصرف بهینه سوخت، افزایش عمر موتور، افزایش بازدهی ماشین و تحت‌تاثیر شرایط آسیب‌زای محیطی قرار نگرفتن، از مزایای سیستم انژکتوری بود که توجه بسیاری از تولیدکنندگان خودرو را به خود جلب کرد.
عیب‌یابی انژکتور ماشین
زمانی که سیستم انژکتور ماشین دچار مشکل می‌شود، عملیات احتراق در آن به خوبی صورت نمی‌گیرد. به همین دلیل عملکرد موتور خودرو نیز مختل خواهد شد. توجه به برخی علائم، برای عیب‌یابی انژکتور خودرو و رفع آن کمک‌کننده است؛ زیرا معمولاً هنگامی که سیستم انژکتوری با اشکال مواجه می‌شود، نشانه‌هایی از خود بروز می‌دهد که مکانیک از روی آن‌ها به ایجاد نقص در این قطعه پی خواهد برد. از جمله این نشانهها می توان به ایجاد لرزش، کوبش و صدا اشاره کرد که فقط به خاطر احتراق ناقص در موتور به وجود می‌آیند.
یکی دیگر از علائم خرابی برای کمک به عیب‌یابی انژکتور ماشین، عملکرد نادرست خودرو هنگام افزایش دور موتور است. این شرایط باعث می‌شود شتاب ماشین شما کاهش پیدا کند. از دیگر نشانه‌های نقص در سیستم انژکتوری خودرو، کاهش بسیار شدید توان موتور و ریپ زدن آن است. در چنین حالتی وقتی شما پدال گاز را فشار می‌دهید، کاملاً کاهش قدرت موتور و ریپ زدن ماشین را احساس خواهید کرد.
یک نشانه کمک‌کننده دیگر برای عیب‌یابی انژکتور ماشین، وقتی است که اتومبیل شما با رانندگی در دورهای پایین یا کار کردن درجا، دچار لرزش شده یا خاموش می‌شود. با خرابی انژکتور، مصرف سوخت افزایش پیدا می‌کند که معمولاً در هنگام تست آلایندگی خودرو مشخص می‌شود. از دیگر علائم خرابی این قطعه در ماشین، افزایش میزان CO2، CO و دیگر آلاینده‌های زیست محیطی دیگر است.
اگر انژکتورها دچار گرفتگی یا خفگی شوند، عملیات اسپری سوخت به درستی انجام نمی‌گیرد و سوخت به میزان کافی به درون سیلندر تزریق نمی‌شود. در چنین شرایطی نسبت هوا به سوخت افزایش پیدا کرده و فرآیند احتراق به صورت ناقص انجام خواهد شد.
نحوه تشخیص گرفتگی و خفگی انژکتور خودرو
در ادامه عیب‌یابی انژکتور خودرو به این بحث می‌رسیم که اصلاً چرا این قطعه دچار گرفتگی می‌شود و برای اطمینان از گرفتگی انژکتورها چه کار باید کرد. به طور معمول دلیل اصلی کثیفی انژکتور، خاموش روشن شدن‌های مکرر موتور خودرو در فواصل زمانی کوتاه است که معمولا در رانندگی‌های درون شهری اتفاق می‌افتد.
حالا اگر بخواهید از کثیفی انژکتورهای خودرو مطمئن شوید، لازم است که نازل‌های سوخت به صورت دستی و جداگانه مورد بررسی قرار گیرند و یا اینکه توسط دستگاه‌های مخصوص جریان سوخت آن‌ها را آزمایش کرد. پس از انجام این آزمایش‌ها و در صورتی که خرابی انژکتور تایید شد، لازم است که تمام انژکتورها به صورت یکجا و با هم تعویض شوند؛ زیرا عملکرد این قطعه به صورت هماهنگ انجام می‌شود و تعویض فقط یکی از آن‌ها، کارکرد بقیه انژکتورها را هم مختل خواهد کرد.
هنگام عیب‌یابی انژکتور ماشین، معمولاً مشکلات جزئی و کثیفی‌های ناچیز توسط راننده قابل تشخیص نیستند؛ زیرا بسیاری از سنسور‌های درونی و کامپیوتر‌هایی که خودروهای مدرن به آن تجهیز شده‌اند، توانایی این را دارند که مشکلات جزئی انژکتورها را برطرف کنند و تعادل مناسبی بین هوا و سوخت برقرار سازند. لازم به توضیح است که اگر این مشکل جدی‌تر شود و میزان گرفتگی انژکتورها افزایش پیدا کند، دیگر این دستگاه‌ها نمی‌توانند نسبت تعادل بین هوا و سوخت را حفظ کنند. در نتیجه آن، به موتور خودرو آسیب وارد خواهد شد و در عملکرد ماشین اختلال به وجود می‌آید. برخی از اختلالات شامل موارد زیر است:
ریپ زدن خودرو یا بروز تاخیر و مکث هنگام دور گرفتن موتور: در صورت بر هم خوردن نسبت متعادل میزان هوا و سوخت، فرآیند احتراق درون سیلندر با تاخیر صورت می‌گیرد که منجر به ریپ زدن خودرو می‌شود.
احتراق ناقص: با تزریق سوخت کمتر از حد نیاز به داخل سیلندر، حالت هوای زیاد و سوخت کم اتفاق می‌افتد. در چنین شرایطی یکی از مراحل احتراق به درستی شکل نمی‌گیرد و قدرت موتور را خیلی سریع کاهش می‌دهد. این وضعیت معمولا با شنیدن یک صدای محسوس همراه است که در صورت شدت گرفتن آن، ضربه و لرزش موتور هم ایجاد خواهد شد. به طوری که راننده نیز از وجود این نقص کاملاً مطلع می‌شود.
کاهش توان موتور و عملکرد آن: گفتیم که برای یک احتراق منظم و قوی، باید سوخت کافی در اختیار موتور قرار گیرد. احتراقی که با تاخیر انجام می‌شود یا اصلاً صورت نمی‌گیرد، قدرت موتور را کاهش خواهد داد و از شتاب خودرو کم می‌کند.
ایجاد لرزش در موتور یا توقف ناگهانی هنگام رانندگی در دورهای پایین: اسپری نامناسب و غیر‌متعادل سوخت در بین سیلندرها، دور موتور را کاهش می‌دهد و باعث توقف ناگهانی خودرو در دورهای آرام می‌شود.
قبول نشدن در تست آلایندگی: با کاهش بازده احتراق، فرایند سوختن به صورت ناهماهنگ و ناقص صورت می‌گیرد. در نتیجه آن هم، آلاینده‌های زیست محیطی تولید شده توسط خودرو افزایش یافته و خودرو در آزمون‌های معاینه فنی مردود می‌شود.
افزایش مصرف سوخت: با افت راندمان احتراق، خودرو مجبور می‌شود که سوخت بیشتری مصرف کند تا عملکرد ایده‌آل خود را ارائه دهد.
هنگام بررسی و عیب‌یابی انژکتور خودرو در صورتی که چنین علائم و هشدارهایی را مشاهده کردید، یک گزینه راحت و به‌صرفه استفاده از کیت‌های تمیز‌کننده دستی برای شستشوی انژکتورها است. البته توصیه می‌شود که قبل از بروز این نشانهها و پیش از اینکه کار از کار گذشته باشد، هر از گاهی از انژکتور‌شوها استفاده نمایید.
یادتان باشد که نحوه استفاده از خودرو و رانندگی با آن، به طور مستقیم در کثیف شدن انژکتورها تاثیر دارد. شما برای اطلاع یافتن از گرفتگی این قطعه، لازم است که کاملاً از طرز کار خودرو و عملکرد سیستم انژکتوری آگاهی داشته باشید تا در صورت بروز کوچکترین اختلال، از مشکلات جدی‌تر جلوگیری کنید.
نحوه شستن انژکتور خودرو
گفتیم که برای شستشوی انژکتور، باید اسپری مخصوص آن را از فروشگاه‌ها خریداری کنید. شستن این قطعه کار راحتی است و بدون مراجعه به تعمیرگاه هم خودتان می‌توانید آن را انجام دهید. یک روش دیگر برای تمیز کردن انژکتور که چندان هم توصیه نمی‌شود، ریختن مکمل درون باک بنزین است. مکمل، قدرت پاک‌کنندگی پایینی دارد؛ به همین دلیل این روش چندان کارساز نبوده و مشکل را حل نمی‌کند.
توجه به این نکته لازم است که اگر بعد از شستن انژکتور نشانه‌های خرابی آن همچنان باقی مانده بود، حتما به تعمیرگاه مراجعه کنید؛ زیرا احتمالاً این قطعه باید تعویض شود. هنگام عوض کردن انژکتورها هم، به ناچار تمام انژکتورها را تعویض نمایید؛ زیرا این قطعات کاملا هماهنگ با هم کار می‌کنند و جایگزین کردن تنها یکی از آن‌ها، ممکن است در کارکرد بقیه انژکتورها هم اختلال ایجاد کند.
کلام آخر
در این مطلب از اکسون پارت، راهنمای کاملی در مورد عیب‌یابی انژکتور ماشین ارائه شد. اساسا چک کردن و بررسی دورهای خودرو، این امکان را در اختیار راننده قرار می‌دهد که پیش از صرف هزینه‌های گزاف، کوچکترین اختلالات این قطعه را شناسایی کرده و آن‌ها را برطرف سازد. پس بهتر است در صورت مشاهده کوچکترین نشانهها، موتور خودرو را به یک متخصص نشان دهید تا مشکلات بزرگتری به بار نیاید.
