هنگام رانندگی در جاده‌های لغزنده و خیس، برای اینکه چرخ‌های ماشین روی زمین سر نخورد، باید با سرعتی حرکت کرد که نیازی به ترمزگیری ناگهانی وجود نداشته باشد. با این حال اگر شرایطی پیش آمد که مجبور شدید ترمز ناگهانی بگیرید، پاهایتان را تا آخر روی پدال ترمز قرار ندهید؛ زیرا با این کار، چرخ‌ها قفل شده و هدایت خودرو از دست شما خارج می‌شود. سیستم ترمز ضد قفل ABS، کنترل خودرو را هنگام ترمزگیری حفظ می‌کند و دیگر لازم نیست که پدال ترمز را مدام فشار داده و رها کنید؛ زیرا این سیستم به طور اتوماتیک این کار را انجام می‌دهد.
در این مطلب از اکسون پارت قصد داریم در مورد سیستم ترمز ضد قفلABS و نحوه عملکرد آن بیشتر صحبت کنیم. پس تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
سیستم ترمز ضد قفل ABS چیست؟
سیستم ترمز ضد قفل ABSیکی از مهم‌ترین پیشرفت‌ها در زمینه ایمنی خودروهای جدید است. به عبارت ساده‌تر، از ABS برای جلوگیری از قفل شدن چرخ‌ها استفاده می‌شود. این سیستم به راننده کمک می‌کند که هنگام ترمزگیری در جاده‌های لغزنده و موقعیت‌هایی با اصطکاک کم، کنترل خودرو را حفظ کند.
از دهه 1970 به بعد، ABS به تدریج به عنوان یک ویژگی ایمنی در خودرو‌ها ظاهر شد و قوانین اتحادیه اروپا، نصب آن را در همه خودروهای ساخته شده از سال 2004 به بعد، اجباری کرد. اکثر مردم می‌دانند که خودروی آن‌ها مجهز به سیستم ABS است؛ اما تعداد بسیار کمی از آن‌ها از نحوه عملکرد آن اطلاع دارند. در واقع، اساس کار این نوع ترمز این است که سنسور‌های نصب شده بر روی چرخ‌های خودرو تعیین می‌کنند که آیا چرخ‌ها در آستانه قفل شدن هستند یا خیر؛ اگر قرار است چرخ قفل شود، سوپاپ‌های هیدرولیکی آزاد می‌شوند تا فشار ترمز را اندکی کاهش دهند و از این اتفاق جلوگیری کنند.
اجزای مختلف سیستم ترمز ABS
سنسور سرعت: سنسور سرعت مسئول پردازش اطلاعات مربوط به سرعت، در محل‌های مختلفی نظیر چرخ‌ها یا دیفرانسیل خودرو است.
کنترل کننده: این واحد، مسئول پردازش اطلاعات دریافتی از حسگرها و همچنین هماهنگی سایر اجزای سیستم ABS در زمان فعالیت آن‌هاست.
ECU: پردازش اطلاعات بر عهده این واحد است. یعنی اطلاعاتی که از حسگر‌های مختلف در خصوص سرعت چرخ‌ها و لغزش آن‌ها می‌گیرد را تحلیل می‌کند تا بر اساس آن، سوپاپ‌های ترمز به صورت هیدرولیکی وارد عمل شوند.
HCU: وظیفه HCU کنترل فشار روغن در مدار ترمز‌ها بر اساس اطلاعات دریافتی از ECU است.
سوپاپ‌ها یا الکتروموتور پمپ‌ها: سیستم ترمز ABSاز لوله‌هایی تشکیل شده است که روغن هیدرولیک درون آن‌ها و با فرمان HCU یا کنترل هیدرولیکی جریان می‌یابند. این جریان از طریق باز و بسته شدن سوپاپ‌های مخصوص که در نتیجه ترمزگیری فعال می‌شوند، صورت می‌گیرد.
پمپ‌ها یا شیرهای برقی: پمپ‌ها با فرمان گرفتن از واحد کنترل هیدرولیک، فشار روغن درون لوله‌های ترمز را کنترل می‌کنند.
اکولوماتورها: اکولوماتورها محفظه ذخیره روغن ترمز هستند که بسته به نوع خودرو ممکن است تعداد آن‌ها یک یا دو واحد باشد.
تقسیم دینامیکی عقب: این بخش از سیستم ترمز ABSدر زمانی که ترمز ناگهانی اعمال می‌شود و وزن خودرو روی چرخ‌های جلو می‌افتد، فشار ترمزگیری چرخ‌های عقب را تنظیم کرده و از انحراف خودرو جلوگیری می‌کند.
نحوه کار و بررسی عملکرد ترمز ABS
سیستمی که امروزه ترمزهای ABS از آن پیروی می‌کنند، بسیار پیچیده است و هر برند خاصی یک تکنولوژی مخصوص به خود را دارد؛ اما همان‌طور که گفته شد، اساس کار همه آن‌ها کنترل سرعت چرخ‌ها با کمک سنسورها است.
در شرایط عادی، برای ایستادن ماشین از لحظه ترمزگیری تا توقف کامل آن و رسیدن سرعت از صد به صفر، چیزی حدود پنج ثانیه زمان لازم است. وقتی جاده لغزنده می‌شود، در مدت یک ثانیه چرخ‌ها کاملاً قفل شده و ماشین روی مسیر جاده سر می‌خورد. کاری که ترمز ABS در این زمان انجام می‌دهد این است که فرآیند ترمزگیری را به طریق تناوبی و با سرعت بسیار زیاد اجرا می‌کند. ترمز ABS با رها سازی و کنترل متناوب فشار روغن در مسیر لوله‌های ترمز، شتاب و دور چرخ‌ها را به تدریج کاهش می‌دهد. به‌طوری‌که با هر بار آزاد سازی فشار روغن، یک کاهش تدریجی یکنواخت رخ داده و سرعت خودرو به صورت ثابت کم می‌شود. روند کم شدن تعداد دور چرخ‌ها با کاهش سرعت ماشین متناسب است. ABS باعث یکسان چرخیدن دور چرخ‌ها با هم نیز می‌شود و جلوی تند‌تر چرخیدن یک چرخ نسبت به دیگری را می‌گیرد.
عیب یابی سیستم ترمز ضد قفل ABS چگونه است؟
سیستم ترمز ضد قفل ABS هم، مانند دیگر قسمت‌های خودرو ممکن است روزی دچار مشکل شود و نیاز به عیب‌یابی پیدا کند. در واقع، عیب‌یابی سیستم ترمز، یکی از بخش‌های مهم در نگهداری صحیح از خودرو است. معمولاً وقتی چراغ هشدار دهنده ABS روشن می‌شود، نشان دهنده این است که مشکل اصلی مربوط به خود ABS است و کل سیستم ترمز مشکلی ندارد. این مشکل به خاطر خرابی حسگر سرعت چرخ، خرابی‌های الکتریکی، خرابی رله مدار، خرابی واحد کنترل و یا پمپ سیستم ترمز و سوپاپ‌ها اتفاق می‌افتد.
در چنین شرایطی، باید هنگام رانندگی در شهر خیلی مراقب باشید؛ زیرا سیستم ABS خراب است و در شرایط ترمزگیری شدید عمل نخواهد کرد. اگر به غیر از آلارم سیستم ABS یک چراغ دیگر هم روشن شد، سیستم ترمز یک مشکل اساسی دارد و رانندگی با خودرو بسیار خطرناک است. پس هر چه سریع‌تر ماشین را با کمک یک یدک‌کش تا تعمیرگاه حمل کنید و آن را تعمیر نمایید.
نحوه صحیح ترمز گیری با سیستم ترمز ABS
همان‌طور که قبلا هم توضیح دادیم، اگر در مسیر‌های خیس و لغزنده بخواهید سرعت ماشین را کنترل کنید و آن را به طور ناگهانی متوقف نمایید، به احتمال زیاد چرخ‌ها قفل می‌کنند و خودرو شروع به سر خوردن در سطح جاده خواهد کرد. برای جلوگیری از بروز این مشکل، لازم است که به صورت متناوب پاهایتان را روی پدال ترمز فشار دهید تا ماشین آرام آرام از حرکت بایستد. این روش دقیقاً کار ترمز ABS را انجام می‌دهد. یعنی با وجود این سیستم، تنها کاری که راننده باید انجام بدهد این است که پای خود را تا آخر روی پدال ترمز بفشارد و بقیه کار را به ABS بسپارد.
مزیت اصلی استفاده از سیستم ABS این است که در حین فرآیند ترمزگیری، راننده کنترل کامل خودرو را در دست دارد و فرمان اتومبیل در تمام مراحل کار می‌کند. لازم به توضیح است که در فصل زمستان و هنگام رانندگی در جاده‌های لغزنده و خیس، ترمز ABS کارایی لازم را نداشته و ممکن است قدرتمند عمل نکند؛ بنابراین توصیه می‌شود که در این شرایط، با همان روش متوقف کردن خودروهای بدون ABS عمل شود تا نیروی بازدارنده از حرکت لازم تامین گردد.
انواع مختلف سیستم ترمز ضد قفل ABS
همان‌طور که گفته شد، ترمزهای ABS امروزی از سیستم‌های پیچیده و گوناگونی تشکیل شده‌اند و هر کدام از یک تکنولوژی خاص پیروی می‌کنند. کیفیت و دقت هر کدام از این سیستم‌ها، به نحوه عملکرد واحد کنترل، حساسیت سنسورها و سرعت پردازش بستگی دارد؛ اما در حالت کلی، انواع مختلف ABS در تعداد سنسور و سوپاپ‌ها با هم متفاوت هستند که در ادامه به بررسی هر کدام از آن‌ها می‌پردازیم.
ترمز ABS تک کاناله با یک حسگر
مدل تک کاناله ضد قفل که بیشتر در خودروهای سنگین به کار برده می‌شود، از یک حسگر، سوپاپ و کانال در اکسل عقب خودرو ساخته شده است تا با کمک آن‌ها کنترل و تنظیم سرعت چرخ‌های عقب اتومبیل انجام شود. زمانی که سیستم ترمز ABS در ماشین‌های سنگین فعال می‌شود و ترمزگیری شدید اتفاق می‌افتد، وزن خودرو به سمت جلو متمایل شده و تعادل وزنی آن به‌هم می‌خورد که این موضوع باعث قفل شدن چرخ‌های عقبی می‌شود. البته با وجود یک سوپاپ و حسگر، احتمال قفل شدن یکی از چرخ‌های عقب خودروهای سنگین وجود دارد.
سیستم ترمز ضد قفل سه گانه یا سه حسگر
در این مدل از سیستم ترمز ABS روی هریک از چرخ‌های جلو به صورت مجزا یک کانال، سنسور و سوپاپ نصب شده است. برای چرخ‌های عقب هم یک سری کانال، سوپاپ و حسگر دیگر وجود دارد که بر روی اکسل عقب قرار گرفته‌اند. دقت و عملکرد این سیستم نسبتاً کم است؛ زیرا سرعت چرخ‌های جلو و عقب به صورت مجزا تنظیم شده و احتمال دارد یکی از چرخ‌های عقب با ترمزگیری شدید قفل کند.
سیستم ترمز ABS چهار سنسور یا چهار گانه
در این سیستم که یکی از دقیق‌ترین انواع سیستم‌های ترمز ABS است، هر کدام از چرخ‌های خودرو کانال، سنسور و سوپاپ مخصوص به خود را دارند و سرعت هر چرخ به طور مجزا به وسیله سنسورها بررسی شده و به ECU گزارش داده می‌شود. در واقع سرعت هر چرخ به طور جداگانه و با توجه به شرایط پیش آمده، بر اساس نیاز خودرو کاهش پیدا می‌کند.
نتیجه‌گیری
در این مقاله از اکسون پارت تلاش کردیم تا مزیت‌های ترمز ضد قفل ABS و مکانیزم عملکرد آن را برای شما شرح دهیم. همان‌طور که گفته شد، در صورتی که بتوان از این سیستم به درستی استفاده کرد، ایمنی راننده و سایر سرنشینان خودرو تامین می‌شود. با این حال، این سیستم عملاً نمی‌تواند به طور صد در صد آسیب وارده به افراد را هنگام تصادفات کاهش دهد. به خصوص، ترمزگیری‌های نادرست در شرایط خاص جاده‌ای هم، به صورت بدتری ممکن است منجر به تصادف شود.
