یکی از پرسش‌هایی که ممکن است در مواجهه با مشکلات و لوازم یدکی ماشین در ذهن مخاطب شکل بگیرد این است که آیا یاتاقان با بلبرینگ تفاوت دارد؟ یاتاقان یک اصطلاح سنتی برای اشاره به انواع ییرینگ‌های صنعتی و مکانیکی است که در بخش‌های مختلف ماشین استفاده می‌شوند. بلبرینگ‌ها نوعی یاتاقان هستند که برای چرخ‌های ماشین استفاده می‌شوند و شامل دو نوع بلبرینگ ساچمه‌ای و رولبرینگ می‌شوند. در ادامه این مطلب از اکسون برای آشنایی با تفاوت یاتاقان و بلبرینگ همراه ما باشید.
یاتاقان چیست؟
یاتاقان یا بیرینگ یک قطعه مکانیکی است که بین دو قطعه که یکی از آنها ثابت و دیگری چرخش داشته باشد قرار می‌گیرد و مانع از اصطکاک و ساییدگی دو قطعه می‌شود. این قطعه برای اطمینان از انتقال مناسب انرژی چرخشی بین قطعات در مکانیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. یاتاقان‌ها مدت‌ها است که در انواع ماشین‌ها و وسایل زندگی روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در طول این دوران روغن‌کاری یاتاقان بهبود چشمگیری یافته است که نتیجه آن عمر طولانی‌تر یاتاقان‌ها در وسایل مختلف شده است. بعضی از یاتاقان‌های ماشین و وسایل گوناگون با جعبه پلمب روغن‌کاری و گریس‌کاری ارائه می‌شوند و نیاز به اضافه شدن روغن ندارند. در یاتاقان‌های دیگر روغن‌کاری بخشی حیاتی از نگهداری محسوب می‌شود و از عملکرد روان بلبرینگ اطمینان ایجاد می‌کند.
منظور از بلبرینگ چیست؟
بلبرینگ‌ها نوعی یاتاقان هستند که برای چرخ‌های جلو و عقب بین محور و چرخ قرار می‌گیرند و عملکرد مناسب چرخ، فرمان، و محور را کنترل می‌کنند. آنها در دو نوع اصلی بلبرینگ ساچمه‌ای و رولبرینگ (Roller bearing) با استوانه‌های چرخشی ارائه می‌شوند. آنها قطعات تحت فشاری در ماشین‌ها هستند و برای جلوگیری از ساییدگی و اصطکاک محور و چرخ‌ها به کار برده می‌شوند. بلبرینگ‌های ماشین عمر محدودی دارند که شرایط مختلف رانندگی و نحوه استفاده از ماشین در آن نقش مهمی ایفا می‌کند. رانندگان مجرب در طول زمان با ضرورت تعویض بلبرینگ به واسطه نقش آن در عملکرد ماشین آشنا می‌شوند و از بلبرینگ مناسب خودرو برای بهبود بازدهی آن بهره می‌برند.
بلبرینگ‌ها یاتاقان‌هایی هستند که بین محور و چرخ جلو و چرخ عقب خودرو قرار گرفته و از عملکرد مناسب آنها در انتقال انرژی به چرخ‌ها اطمینان پیدا می‌کنند. بلبرینگ‌ها از یک رینگ داخلی، یک رینگ خارجی و چندین عنصر لغزنده مثل ساچمه یا استوانه‌های فولادی برای مهار بارهای مختلف و جلوگیری از اصطکاک قطعات خودرو بهره می‌برند. بلبرینگ‌های چرخ ماشین از نظر نوع عنصر چرخنده شامل دو نوع می‌شوند:
- بلبرینگ ساچمه‌ای
- رولبرینگ استوانه‌ای
بلبرینگ ساچمه‌ای
رایج‌ترین نوع بلبرینگ‌ها هستند که تولید آنها از مدت‌ها پیش شروع شده و در ماشین‌آلات و دستگاه‌های زندگی روزمره به‌صورت گسترده برای اطمینان از عملکرد روان انتقال انرژی چرخشی بین دو قطعه مورد استفاده قرار می‌گیرند. در طول زمان روش روغن‌کاری این بلبرینگ‌ها بهبود چشمگیری یافته است تا جایی که امروزه عمر روغن‌کاری بعضی از بلبرینگ‌ها بیشتر از عمر دستگاه یا ماشینی است که از آنها استفاده می‌کنند. اما این موضوع در مورد ماشین‌ها یا خودروها با توجه به بار زیادی که بر عهده بلبرینگ چرخ‌ها می‌باشد درست نیست.
بلبرینگ چرخ‌ها نوعی بلبرینگ است که از چند بخش یا رینگ با ساچمه‌هایی برای انتقال انرژی چرخشی و مهار اصطکاک تشکیل شده است. برای اینکه بلبرینگ چرخ‌های ماشین عملکرد مطلوبی داشته باشد و بازدهی چرخ‌ها بالا باشد نیاز به روغن‌کاری دارد. این روغن‌کاری مانع از خشک شدن بلبرینگ و خرد شدن آن می‌شود و بهتر است در نگهداری ماشین به آن توجه شود.
رولبرینگ استوانه‌ای
رولبرینگ‌ها نوعی دیگر از یاتاقان‌های پر استفاده هستند که برای انتقال بارهای محوری و چرخشی کارایی مناسبی ارائه می‌دهند و بسیاری از رانندگان آنها را به بلبرینگ‌ها ترجیح می‌دهند. رولبرینگ‌ها عملکردی مشابه بلبرینگ دارند و فقط عنصر چرخشی یا لغزنده در آنها از ساچمه به چندین استوانه منتقل شده است.
رولبرینگ‌ها دارای استوانه‌های بزرگی هستند که در صورت آسیب دیدن یا عملکرد نامناسب، کار تشخیص مشکل در آنها را بسیار ساده‌تر از بلبرینگ‌ها می‌کند. آنها هم قطعات مکانیکی هستند و برای خشک نشدن به واسطه کمبود روغن‌کاری لازم است بررسی و سرویس شوند.
تفاوت یاتاقان و بلبرینگ در چیست؟
همان طور که می‌دانید به نظر می‌رسد اصطلاح یاتاقان برای اشاره به انواع کلی بیرینگ‌های مکانیکی و صنعتی کاربرد دارد. انواع مختلفی از یاتاقان‌ها در ماشین‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند که بلبرینگ‌ها یکی از آنها هستند و بیشتر برای اشاره به بلبرینگ چرخ به کار برده می‌شوند. به این ترتیب بلبرینگ‌ها یکی از انواع یاتاقان‌ها هستند که در کنار رولبرینگ‌ها، رایج‌ترین انواع یاتاقان محسوب می‌شوند. اما یاتاقان‌ها به بلبرینگ‌ها محدود نمی‌شوند و در نقاط مختلف ماشین و دستگاه‌های گوناگون، هر جا که نیاز به انتقال انرژی چرخشی وجود داشته باشد از آنها برای اطمینان از عملکرد صحیح استفاده می‌شود.
تفاوت بلبرینگ و رولبرینگ در چیست؟
بلبرینگ‌ها از ساچمه‌های فلزی کوچک برای انتقال فشارهای وارده روی چرخ و محور ماشین بهره می‌برد. این ویژگی با وجود عملکرد بسیار روان باعث می‌شود بلبرینگ در تحمل فشارهای اصطکاکی محوری ضعیف‌تر از رولبرینگ‌ها عمل کند. فشار زیاد روی یک ساچمه به‌خصوص اگر روغن‌کاری مناسبی انجام نشده باشد می‌تواند باعث خرد شدن بلبرینگ شود.
رولبرینگ‌ها انواع دیگری از یاتاقان‌های چرخ ماشین هستند که به جای ساچمه از استوانه‌های فولادی برای مهار فشار و بارها بهره می‌برد. این ویژگی باعث می‌شود مقاومت رولبرینگ برای تحمل فشارهای مختلف و محافظت از محور و چرخ در برابر ساییدگی و اصطکاک بالاتر از بلبرینگ باشد. رولبرینگ‌ها انواع محبوبی از یاتاقان‌های چرخ ماشین هستند که مشتریان لوازم یدکی ماشین به خوبی با آن آشنا هستند.
یاتاقان‌ها یا بیرینگ‌ها امروزه بخش مهمی از زندگی روزمره افراد را تشکیل می‌دهند و در ماشین‌ها و دستگاه‌های مختلفی که با تسمه یا چرخ دنده کار می‌کنند به شکل‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. یاتاقان‌ها با اندازه‌های استاندارد و صنعتی تولید می‌شوند و در اختیار تولیدکنندگان و مصرف کنندگان ماشین‌آلات گوناگون و وسایل خانگی قرار می‌گیرند.
بلبرینگ چرخ ماشین
بلبرینگ چرخ ماشین یکی از بلبرینگ‌های مهم محسوب می‌شود که در صورت عملکرد مناسب، عمر مفیدی دارد که با تمام شدن آن نیاز به تعویض بلبرینگ احساس می‌شود. بلبرینگ‌ها بین چرخ و محور ماشین قرار می‌گیرند و فشارهای مختلف بر این قطعات را مهار کرده و آنها را در موقعیت مناسب برای انتقال انرژی چرخشی قرار می‌دهند. به‌این‌ترتیب آنها با هر بار چرخیدن چرخ فشار زیادی را تحمل می‌کنند.
اگر این فشار همراه با روغن‌کاری غیرمناسب و وجود آلودگی در روغن باشد می‌تواند منجر به آسیب دیدن بلبرینگ چرخ ماشین شود. رانندگی در جاده‌های ناهموار و نامناسب و عبور از آب و گل می‌تواند باعث وارد شدن گل و لای به بلبرینگ و خرد شدن آن شود. بهتر است برای جلوگیری از بروز مشکل در بلبرینگ قبل و بعد از تجربه رانندگی در جاده‌های ناهموار وضعیت روغن‌کاری بلبرینگ بررسی شود و در صورت نیاز سرویس شود.
بلبرینگ‌های چرخ ماشین از مجموعه‌ای ساچمه فولادی در بین 2 رینگ ایجاد می‌شوند و با اینکه از مقاومت بالایی برای مهار اصطکاک چرخشی برخوردار هستند و بسیار روان عمل می‌کنند، از مقاومت بالایی در مقابل ضربه و فشارهای مشابه برخوردار نیستند. این موضوع باعث می‌شود آنها به راحتی به‌اصطلاح خرد شوند و کارایی مناسب خود را از دست بدهند.
رولبرینگ چرخ ماشین
یکی دیگر از انواع یاتاقان که در چرخ ماشین‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و از محبوبیت بالایی برخوردار است رولبرینگ است. این قطعه مکانیکی از ساختاری کاملا مشابه بلبرینگ برخوردار است و تنها تفاوت آنها استفاده از تعدادی استوانه فولادی به جای ساچمه در آن است. این قطعات فولادی در مقایسه با ساچمه‌ها از مقاومت بسیار بالایی در مقابل فشارهای محوری و ضربه‌های احتمالی برخوردار هستند. به نظر می‌رسد استفاده از این نوع بلبرینگ در خودروها و ماشین‌هایی که بار و فشار زیادی را تحمل می‌کنند کارایی بیشتری داشته باشد.
رولبرینگ‌ها به نحوی طراحی می‌شوند که مقاومت زیادی در مقابل فشارهای محوری و چرخشی داشته باشند و گزینه‌ای مناسب برای رانندگانی هستند که فشار زیادی به چرخ‌ها وارد می‌کنند. رولبرینگ‌ها قطعات تحت فشاری هستند که با وجود قدرت و مقاومت بسیار بالا، وظیفه بسیار مهمی دارند و در صورت وارد آمدن فشار بیش از حد یا ضربه ممکن است آسیب ببینند. مقاومت آنها در مقابل فشار بالاتر از بلبرینگ‌ها است اما این باعث نمی‌شود آنها هم قطعات حساسی نباشند.
نقش روغن‌کاری در عملکرد مناسب در طول عمر مفید رولبرینگ (Roller bearing) غیر قابل‌انکار است. این قطعات مکانیکی چرخشی درست مانند بلبرینگ‌ها برای روان عمل کردن نیاز به روغن‌کاری و گریس دارند و در صورت کمبود روغن یا وجود ناخالصی و گل و لای احتمال خراب شدن رولبرینگ و آسیب دیدن استوانه‌های فولادی آن وجود دارد. بررسی کردن مداوم میزان روغن‌کاری و گریس موجود در بلبرینگ می‌تواند عمر مفید آن را افزایش دهد و از آسیب دیدن زودهنگام آن به دلیل سرویس نکردن بلبرینگ جلوگیری کند.
