احتمالاً بارها اسم بلبرینگ را شنیده‌اید و از آن در خودروی خود استفاده کرده‌اید، اما بلبرینگ چیست؟ بلبرینگ در ماشین مجموعه‌ای از توپ‌های فولادی است که توسط یک حلقه فلزی به هم متصل شده‌اند. بلبرینگ‌ها به چرخ اجازه می‌دهند تا بدون اصطکاک زیاد به سرعت بچرخد، علاوه بر این می‌توانند وزن ماشین را تحمل کنند. بلبرینگ‌ها معمولاً برای حرکت روان خود به گریس و روغن احتیاج دارند.
این گریس که اصطلاحاً به آن مهر و موم گفته می‌شود، به عنوان یک مانع در برابر خاک و مواد زائد که ممکن است باعث خوردگی شوند، عمل می‌کند. روغن‌کاری و گریس برای دوام بلبرینگ بسیار ضروری است. البته بلبرینگ در سایر قسمت‌های خودرو نیز به کار رفته که از ایجاد اصطکاک در آن قسمت‌ها جلوگیری می‌کند. در این مقاله بیشتر در مورد بلبرینگ و عملکرد آن در خودرو صحبت خواهیم کرد، با ما همراه باشید.
بلبرينگ چست؟
امروزه یاتاقان‌ها یکی از رایج‌ترین قطعات ماشین هستند زیرا حرکت غلتکی آن‌ها تقریباً تمام حرکات را آسان و اصطکاک را کاهش می‌دهند. بلبرینگ نوعی توپ حامل است و نوعی یاتاقان یا چرخ‌دنده محسوب شده و در تمامی وسایلی که می‌چرخند قابل استفاده است. این وسیله از اصطکاک و سایش چرخ‌ها روی هم جلوگیری می‌کند. بلبرینگ‌ها دو عملکرد کلیدی دارند، حرکت را منتقل کرده و این حرکات را پشتیبانی و هدایت می‌کنند.
بلبرینگ از جنس فولاد آلیاژی کروم با خلوص بالا و پر کربن ساخته می‌شود. این نوع بلبرینگ دارای سختی و خلوص لازم برای فاکتورهای بار بالا و عمر طولانی است. البته از مواد خاصی مانند سرامیک و پلاستیک نیز در ساخت آن‌ها استفاده می‌شود. اگرچه پلاستیک‌ها نمی‌توانند دمای بسیار بالا را تحمل کنند، اما به طور قابل ملاحظه‌ای سبک‌تر از فولاد هستند که این امر در بخش‌هایی مانند صنعت خودروسازی، که هر اونس اهمیت دارد، بسیار ارزشمند است.
انواع بلبرينگ ماشين
انواع مختلفی از بلبرینگ‌ها برای خودرو وجود دارد که هر کدام برای اهداف متفاوتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از آن‌ها شامل بلبرینگ دینام، بلبرینگ پلوس، بلبرینگ گیربکس، بلبرینگ فرمان، بلبرینگ دنده هرزگرد، بلبرینگ چرخ و بلبرینگ اکسل است که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره کرده‌ایم:
بلبرینگ دینام
بلبرینگ دینام، قطعه‌ای غلتکی و توپی با دقت بسیار بالاست. این محصول در صنعت و هوا فضا مورد استفاده قرار می‌گیرد. بلبرینگ‌های کروی، خودکار، حلقه‌ای، غلتکی با سوزن سنگین و بلبرینگ‌ها با توپ نازک از این دسته هستند.
بلبرینگ پلوس
قسمت جلوبندی خودرو از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است. بلبرینگ پلوس یکی از این قسمت‌ها بوده که نیروی تولید شده از موتور را به جعبه دنده انتقال می‌دهد.
بلبرینگ گیربکس
بلبرینگ گیربکس از مهم‌ترین بلبرینگ‌های خودرو است که درون قاب گیربکس قرار دارد. وجود این قطعه در این قسمت وظیفه کلاچ‌گیری را برعهده داشته و خرابی آن باعث می‌شود راننده نتواند به راحتی دنده را تعویض نماید.
بلبرینگ دنده هرزگرد
هرزگرد
قطعه‌ای است که روی یک عدد بلبرینگ قرار گرفته و به بدنه موتور وصل شده است. این قطعه توسط خودروسازان نصب شده و برای تنظیم سفتی تسمه میان دو فولی مورد استفاده قرار می‌گیرد. خراب شدن بلبرینگ متصل به هرزگرد باعث ایجاد سروصدا و از کار افتادن کامل این قطعه خواهد شد و عملکرد هرزگرد که تسهیل در عملکرد تسمه‌ها است را دچار اختلال خواهد کرد. همین امر باعث پاره شدن تسمه و ایجاد خسارت می‌شود.
بلبرینگ چرخ
بلبرینگ‌های مورد استفاده درون چرخ، باعث انتقال آسان نیروی موتور از محورهای محرک به سمت چرخ‌ها می‌شود. این قطعه از بروز لرزش و اصطکاک در این قسمت جلوگیری کرده و از ایجاد سروصدای اضافی و مشکلات ناشی از اصطکاک میان محورهای پلوس و چرخ‌ها جلوگیری می‌کند.
5 دلیل متداول خرابی بلبرینگ
1- رانندگی در آب‌های عمیق
همان‌طور که اشاره کردیم بلبرینگ نیاز به مراقبت و گریس‌کاری دارد. حرکت در آب‌های عمیق و گل و لای باعث از بین رفتن این مهر و موم شده و آب وارد بلبرینگ چرخ خواهد شد. به همین دلیل است که یاتاقان چرخ‌های ماشین‌هایی که بیشتر در آب هستند، دچار خرابی و فرسودگی می‌شود. اگر از جاده‌های سیل‌زده یا گودال‌ها رانندگی میکنید، بهتر است بلافاصله بلبرینگ چرخ خود را چک کنید.
2- شرایط بد جاده‌ای
اگر به طور مداوم در جاده‌های ناهموار، جاده‌های خاکی، جاده‌های نمک‌زار و یا جاده‌های دارای چاله رانندگی میکنید، بلبرینگ‌های چرخ شما بیشتر در معرض آسیب هستند. بلبرینگ‌های چرخ کل ماشین شما را حمل می‌کنند. رانندگی در جاده‌های ناهموار، فشار زیادی به آن‌ها وارد کرده و به مرور زمان دچار فرسایش و آسیب خواهند شد.
جاده‌های نمکی و خاکی نیز مهر و موم و گریس بلبرینگ را از بین برده و اجازه ورود گرد و غبار به داخل آن را می‌دهد. این آلاینده‌ها می‌توانند روان‌کننده را که برای جلوگیری از اصطکاک زیاد ضروری است، به خطر بیاندازند؛ با گذشت زمان این امر باعث خرابی بلبرینگ چرخ خواهد شد. اگر به طور مداوم در شرایط بد جاده‌ای رانندگی میکنید، بهتر است بلبرینگ‌های چرخ خود را زودتر از خودروهای معمولی بررسی کنید.
3- لاستیک‌های نامتعادل
یکی از دلایلی که لازم است به طور مداوم لاستیک‌های خودرو خود را بررسی کنید، محافظت از بلبرینگ‌های چرخ است. اگر لاستیک‌های خودرو شما متعادل نباشند، فشار خاصی به لاستیک ها وارد شده و باعث می‌شود یاتاقان‌های چرخ بسیار سخت‌تر کار کرده و سریع‌تر فرسوده شوند.
4- وجود بارهای اضافه
در صورت حمل بارهای سنگین، بلبرینگ‌های چرخ شما سریع‌تر فرسوده می‌شوند. اگر به طور معمول با خودروی خود بارهای سنگین را جابه‌جا میکنید، بهتر است به طور مداوم بلبرینگ‌های چرخ را بررسی کرده و در صورت نیاز آن‌ها را تعویض نمایید.
5- نصب نادرست
متأسفانه یکی دیگر از دلایل خرابی بلبرینگ چرخ، نصب نامناسب آن است. این امر می‌تواند در صورت سهل‌انگاری مکانیک یا عدم نصب بلبرینگ چرخ طبق دستورالعمل سازنده رخ دهد. همچنین استفاده از یاتاقان‌های چرخ بی‌کیفیت می‌تواند باعث سایش زودرس و خرابی احتمالی شود. پس به هیچ عنوان به دنبال محصول ارزان و بی‌کیفیت نباشید و بلبرینگ باکیفیت را توسط مختصص این زمینه نصب نمایید.
علائم خرابي بلبرينگ خودرو
رایج‌ترین و ساده‌ترین علامت خرابی بلبرینگ چرخ در خودرو، سروصدای بیش از حد است. اگر صدای غرغر، تق تق، زمزمه یا صداهای عجیب دیگر می‌شنوید که با تغییر سرعت رانندگی بلندتر می‌شود یا از بین می‌رود، باید هرچه سریع‌تر به مکانیک مراجعه کرده تا بلبرینگ‌های خودروی شما را بررسی نماید. اگر به طور مرتب لاستیک‌های خودرو را می‌چرخانید اما هنوز آج‌های ناهموار قابل توجهی روی آن‌ها وجود دارد، باید بلبرینگ‌های چرخ یا پایه‌های چرخ خود را بررسی کنید.
اگر یاتاقان چرخ خراب شود، می‌تواند باعث توقف چرخ در هنگام رانندگی یا حتی سقوط شود. در ضمن هرگونه خرابی در یاتاقان ممکن است باعث ایجاد خسارات قابل توجهی به وسیله نقیله شما شود. بنابراین بسیار مهم است که به طور مرتب آن‌ها را بررسی کرده و از آن‌ها به خوبی محافظت نمایید. اگر احساس کردید که بلبرینگ چرخ خراب شده یا عملکرد آن مشکوک است، به حرکت ادامه ندهید و هرچه زودتر به یک تعمیرکار حرفه‌ای مراجعه نمایید.
بهترين زمان تعويض بلبرينگ ماشين
بلبرینگ از مهم‌ترین اجزای ماشین‌های امروزی است که در صورت فرسودگی باعث آسیب به خودرو و کاهش قیمت آن خواهد شد. بررسی و تعویض منظم می‌تواند به کاهش زمان خرابی ماشین کمک نماید. بهتر است قبل از شکستن و هرگونه آسیب جدی به خودرو، آن‌ها را تعویض نمایید.
در مورد این که چه زمانی بهتر است بلبرینگ را تعویض کنید و هر بلبرینگ چقدر دوام دارد، نظرات متفاوتی ارائه شده است. اما کوتاه‌ترین و بهترین پاسخ این است که «چگونه از بلبرینگ خودرو خود محافظت کرده‌اید؟». علاوه بر این، این زمان، بستگی به نوع کار دستگاه و تعداد یاتاقان‌های آن دارد. اگر به خوبی از بلبرینگ‌ها محافظت نمایید، آن‌ها می‌توانند 8 تا 12 سال دوام داشته باشند. بهترین راه برای محافظت از بلبرینگ و افزایش دوام آن، گریس‌کاری مناسب است تا به اندازه کافی نرم شده و کار خود را به خوبی انجام دهند. گریس و مهر و موم همچنین از ورود آلودگی جلوگیری خواهد کرد.
اگر اخیراً بلبرینگ‌های چرخ خود را نصب یا تعمیر کرده‌اید و هنوز مشکلی دارید، فوراً آن را نزد مکانیک ببرید. برای جلوگیری از این وضعیت ناخوشایند و ناامن، بهتر است به یک نمایندگی مجاز یا تعمیرکار قابل اعتماد مراجعه نمایید.
قيمت بلبرينگ خودرو به چه عواملي بستگي دارد؟
امروز خرید و قیمت بلبرینگ خودرو به عوامل بسیاری بستگی دارد. یکی از این عوامل اندازه، نوع، برند و فروشنده‌ای است که بلبرینگ را از او تهیه میکنید. عوامل جانبی دیگر نیز مانند نوسانات بازار، قوانین گمرک و مشکلات ترخیص، افزایش قیمت مواد اولیه و... نیز بر قیمت بلبرینگ تاثیر به‌سزایی خواهند داشت. برای رهایی از این موارد و کاهش هزینه‌های خود، بهتر است فروشنده معتبر را پیدا کرده و بلبرینگ، یاتاقان و... را به قیمتی مناسب و منطقی تهیه نمایید.
جمع‌بندی
همان‌طور که اشاره کردیم بلبرینگ وسیله‌ای ضروری برای خودروی شما بوده که عمر زیادی دارند و می‌توانند هزاران کیلومتر دوام داشته باشند. با این حال بلبرینگ‌ها دارای استحکام و استقامت‌های متفاوتی هستند که به شرکت سازنده و هدف استفاده از آن‌ها بستگی دارد. در ضمن این قطعه بسیار حساس است و در صورتی که به درستی محافظت و نگهداری نشود یا با ضربه‌های سنگین مواجه شود، دچار خرابی و آسیب جدی به خودرو خواهد شد. بنابراین بهتر است ابتدا به انتخاب بلبرینگ باکیفیت و مناسب و سپس به نقص بلبرینگ و رسیدگی به صداهای ناهنجار یا لرزش چرخ، دقت کافی داشته باشید.
