امروزه خودروها به یکی از اصلی‌ترین وسایل نقلیه در زندگی روزمره تبدیل شده‌اند. از این رو امنیت و راحتی در این وسایل اهمیت زیادی دارد. جلوبندی از مهم‌ترین سیستم‌های فنی خودرو محسوب می‌شود. این سیستم از اجزا و قطعات مختلفی تشکیل شده که هر جزء به نوعی با دیگر قطعات در ارتباط است و روی عملکرد آن‌ها تاثیر می‌گذارد.
یکی از اجزای کلیدی که در این راستا به کار می‌رود، قطعه سگ‌دست خودرو است. سگ‌دست با توجه به نقش حیاتی‌اش در سیستم تعلیق و فرمان خودرو، تاثیر مستقیمی بر عملکرد و کنترل وسیله نقلیه دارد. تا انتهای این مطلب از اکسون پارت همراه ما باشید تا به بررسی جامع و کامل قطعه سگ دست، ویژگی‌ها، کاربردها و اهمیت آن در خودرو بپردازیم.
سگ دست چیست و ساختار آن چگونه است؟
قطعه سگ‌دست که با عنوان نشیمنگاه چرخ نیز شناخته می‌شود، یک جزء مکانیکی از خودرو است که در سیستم تعلیق و فرمان به کار می‌رود. این قطعه معمولا از فولاد، آلومینیوم یا چدن ریخته‌گری ساخته می‌شود و به شکلی طراحی شده است که توانایی تحمل فشارها و تنش‌های ناشی از حرکت خودرو را داشته باشد. سگ‌دست مانند یک پل ارتباطی بین چرخ‌ها و بدنه خودرو عمل می‌کند و به تنظیم زاویه چرخ‌ها و موقعیت آن‌ها می‌پردازد.
عملکرد اصلی سگ‌دست، تسهیل حرکت چرخ‌ها در جهات مختلف است. این قطعه به چرخ‌ها اجازه می‌دهد تا در حین حرکت، به راحتی بچرخند و تغییر جهت دهند. سگ‌دست همچنین باعث توزیع یکنواخت وزن خودرو بر روی چرخ‌ها می‌شود تا از ایجاد فشار اضافی بر روی سیستم تعلیق جلوگیری شود. تمام این ویژگی‌ها به افزایش پایداری خودرو در حین رانندگی کمک کرده و خطر واژگونی خودرو را کاهش می‌دهند. این مورد به ویژه در سرعت‌های بالا و هنگام عبور از پیچ‌ها ضرورت پیدا می‌کند.
بیشتر بخوانید: دلیل لرزش فرمان خودرو
وظایف اصلی سگ‌دست
همان‌طور که گفته شد، سگ‌دست یک جزء اساسی در سیستم تعلیق و فرمان خودرو است و نقش مهمی در عملکرد بهینه خودروها ایفا می‌کند. در ادامه به بررسی وظایف اصلی این قطعه می‌پردازیم.
تنظیم زاویه چرخ‌ها
سگ‌دست نقش مهمی در تنظیم زاویه چرخ‌ها مانند زاویه کستر و کمبر دارد. سگ‌دست به عنوان یک پل ارتباطی بین چرخ و بدنه خودرو، به تنظیم این زوایا کمک می‌کند تا پایداری خودرو و سایش لاستیک‌ها کنترل شود.
انتقال نیروها
سگ‌دست نیروهای وارد بر چرخ‌ها را از طریق سیستم تعلیق به بدنه خودرو انتقال می‌دهد. این نیروها شامل نیروهای عمودی (ناشی از وزن خودرو) و نیروهای افقی(ناشی از شتاب و ترمز) هستند. سگ‌دست باید توانایی تحمل این نیروها را داشته باشد تا از آسیب به سایر اجزای سیستم جلوگیری شود.
جلوگیری از تغییر شکل در سیستم تعلیق
سگ‌دست به جلوگیری از تغییر شکل غیرمجاز در سیستم تعلیق کمک می‌کند و باعث عملکرد صحیح آن می‌شود. این تغییر شکل‌ها ممکن است ناشی از بارگذاری‌های ناهمسان یا شرایط جاده‌ای نامناسب باشند.
تسهیل حرکت چرخ‌ها
سگ دست به چرخ‌ها اجازه می‌دهد تا در جهات مختلف بچرخند و تغییر مسیر دهند. این قابلیت به ویژه در هنگام پیچیدن و تغییر جهت خودرو اهمیت پیدا می‌کند. طراحی سگ دست باید به گونه‌ای باشد که کمترین اصطکاک را در حین حرکت ایجاد نماید.
کاهش ضربه‌ها و ارتعاشات
سگ‌دست باعث کاهش ضربه‌ها و ارتعاشات ناشی از نامساعد بودن جاده نیز می‌شود. این کاهش ارتعاشات، به افزایش راحتی سرنشینان و کاهش خستگی راننده کمک می‌کند.
تاثیر بر سایش لاستیک‌ها
یک سگ‌دست سالم و کارآمد، سایش یکنواخت لاستیک‌ها را به همراه دارد. اگر سگ‌دست دچار خرابی یا نقص شود، لاستیک‌ها به طور نامنظم استهلاک پیدا می‌کنند که خود می‌تواند منجر به هزینه‌های اضافی مربوط به تعویض لاستیک شود.
تعامل با سیستم‌های دیگر
سگ‌دست با سایر اجزای سیستم تعلیق و فرمان مانند میل فرمان، کمک‌فنرها و فنرها در ارتباط است. هماهنگی صحیح این اجزا، در عملکرد کلی خودرو اهمیت دارد.
ایمنی در رانندگی با سگ‌دست
اگر سگ‌دست دچار آسیب یا خرابی شود، کنترل خودرو با مشکل مواجه شده و خطر تصادفات افزایش می‌یابد. از این رو، بررسی منظم و نگهداری مناسب این قطعه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. شما به عنوان راننده باید به علائم خرابی مانند صداهای غیرمعمول یا لرزش‌های ناگهانی توجه داشته باشید و در صورت نیاز، اقدام به تعمیر یا تعویض این قطعه نمایید.
بیشتر بخوانید: آشنایی با جعبه فرمان خودرو
انواع سگ دست خودرو
سگ‌دست در اندازه‌های مختلف تولید می‌شود و برای هر خودرو فرق می‌کند. در واقع خودروهای مختلف به دلیل برخورداری از سیستم تعلیق و جلوبندی متفاوت، از سگ‌دست‌های گوناگونی استفاده می‌کنند. به طور کلی، سگ‌دست‌ها در دو نوع کلی سگ‌دست چرخ جلو و سگ‌دست چرخ عقب طراحی و تولید می‌شوند. سگ‌دست چرخ‌های جلو، علاوه بر اتصال برخی قطعات به یکدیگر، باعث زاویه دادن به چرخ‌ها می‌شوند. این در حالی است که سگ‌دست چرخ‌های عقب ثابت بوده و نقشی در زاویه دادن به چرخ‌ها ندارند.
علاوه بر موارد یادشده، برخی قطعات مانند پلوس، کاور پلوس، بلبرینگ چرخ و دیسک ترمز به سگ‌دست چرخ جلو متصل شده‌اند که در سگ‌دست چرخ عقب وجود ندارند. به همین نسبت، بازوهای اتصال بلبرینگ نیز از این قطعه حذف شده‌اند و ظاهری مخروطی به آن داده‌اند. طراحی این نوع سگ‌دست‌ها برای حرکت چرخ‌های عقب در خودروهای دودیفرانسیل به گونه‌ای است که پلوس از بخش مرکزی گذر کند.
پلوس وظیفه انتقال قدرت گیربکس به چرخ‌ها را بر عهده دارد و در مرکز سگ‌دست قرار داده شده است. کاورپلوس نیز روی این دو را می‌پوشاند تا از نشست گرد و خاک و آلودگی روی محل اتصال پلوس و سگ‌دست جلوگیری شود. جنس این کاور از لاستیک است و حالت ارتجاعی دارد.
بلبرینگ که از دو قسمت ثابت و متحرک تشکیل شده، به گونه‌ای روی سگ‌دست سوار می‌شود که امکان تحرک داشته باشد. بخش ثابت با پیچ و مهره روی سگ‌دست وصل می‌شود و بخش متحرک توسط دو ردیف ساچمه، امکان چرخش و حرکت را به بلبرینگ می‌دهد.
دیسک ترمز نیز که روی بخش متحرک بلبرینگ قرار دارد، به صورت مداوم و با چرخش چرخ‌ها حرکت می‌کند. این دیسک یک کاور دارد که روی سگ‌دست سوار می‌شود. در واقع ترتیب قرارگیری این اجزا روی سگ‌دست جلو بدین صورت است که ابتدا کاور دیسک ترمز، سپس بلبرینگ و بعد از آن دیسک ترمز قرار می‌گیرند.
علائم خرابی سگ دست در ماشین
سگ‌دست قطعه‌ای با استهلاک نسبتا پایین است و در شرایط عادی خراب نمی‌شود. اما در اثر ضربه، فشار یا تصادف ممکن است آسیب ببیند که تاثیر منفی روی عملکرد خودرو و ایمنی در رانندگی خواهد گذاشت. معمولا بیشترین تاثیر خرابی سگ‌دست، روی زاویه چرخ‌ها و فرمان‌پذیری ماشین نمایان می‌شود. طوری که فرمان تمایل دارد به یک سمت خاص کشیده شود. این حالت به فنرها نیز آسیب می‌رساند و جلوبندی را به کلی به هم می‌ریزد.
در ادامه برخی از علائم و نشانه‌های خرابی سگ‌دست را بررسی می‌کنیم.
شنیدن صداهای غیرعادی
اگر هنگام چرخاندن فرمان یا عبور از دست‌اندازها، صدای تق‌تق یا جیرجیر از ناحیه چرخ‌ها به گوش برسد، ممکن است نشان‌دهنده خرابی سگ‌دست یا بلبرینگ‌های آن باشد. صداهای ضربه‌ای هنگام حرکت روی سطوح ناهموار نیز، معمولا به دلیل عدم کارکرد صحیح سگ‌دست است.
مشکلات در فرمان‌پذیری
اگر احساس کردید فرمان بیش از حد نرم یا سخت شده است یا خودرو هنگام حرکت به یک سمت خاص کشیده می‌شود، ممکن است به دلیل خرابی سگ‌دست یا تنظیم نامناسب زوایای چرخ‌ها باشد.
سایش نامنظم لاستیک‌ها
سایش غیرمتوازن لاستیک‌ها نیز از علائم خرابی سگ‌دست خودرو است.
لرزش در فرمان
در صورتی که هنگام رانندگی در سرعت‌های بالا یا ترمز کردن، لرزش در فرمان اتومبیل احساس کردید، سگ‌دست خودروی خود را بررسی کنید. اگر این قطعه دچار خوردگی، ترک یا شکستگی شده بود، سریعا به تعویض آن بپردازید. نشت روغن از اطراف سگ‌دست نیز می‌تواند نشان‌دهنده خرابی بلبرینگ‌ها یا دیگر اجزا باشد.
عوامل موثر بر قیمت سگ دست خودرو
به طور کلی سگ‌دست قطعه‌ای نسبتا ارزان است. البته واضح است عواملی نظیر نوع و برند خودرو، کیفیت مواد ساخت، نوع طراحی و فناوری، سابقه استفاده و ... به طور قابل‌توجهی روی قیمت سگ‌دست تاثیر می‌گذارند. معمولا سگ‌دست خودروهای لوکس و جدید که از مواد باکیفیت‌تری ساخته شده‌اند و طراحی‌های پیشرفته‌تری دارند، بسیار گران‌تر است. علاوه بر موارد اشاره‌شده، هزینه‌های مربوط به حمل و نقل قطعه از محل تولید به بازار، نوسانات بازار، گارانتی و خدمات پس از فروش و میزان عرضه و تقاضا نیز برقیمت نهایی تاثیرگذار هستند.
کلام آخر
در این مطلب از اکسون پارت به بررسی ویژگی‌ها و کاربردهای قطعه سگ‌دست خودرو پرداختیم. سگ‌دست به عنوان یکی از اجزای کلیدی سیستم جلوبندی خودرو، نقش مهمی در ایمنی، کنترل و عملکرد خودرو بر عهده دارد. با توجه به اثرات مستقیم این قطعه بر تجربه رانندگی و ایمنی سرنشینان، نگهداری و بررسی منظم سگ‌دست بسیار ضروری است و رانندگان باید با آگاهی از اهمیت این موضوع، به سلامت این قطعه توجه کرده و در صورت بروز مشکل، خیلی سریع اقدام کنند.